نمایش موارد بر اساس برچسب: سلامت آبکاری
اثرات کروم بر سلامتي انسان
اثرات کروم بر سلامتي انسان
افراد از طريق تنفس، خوردن، آشاميدن و تماسهاي پوستي کروم و ترکيبات کروم را دريافت ميکنند. ميزان کروم در هوا و آب بسيار اندک است. مقدار کروم در آب آشاميدني بسيار کم است اما ممکن است که آبهاي آلوده حاوي مقداري کروم 4 و کروم 6 باشند که جز انواع خطرناک کروم محسوب ميشوند. اغلب افراد از طريق عذا کروم 3 دريافت ميکنند. کروم 3 به طور طبيعي در سبزيجات، ميوه ها، گوشت، زرده تخم مرغ و دانه ها وجود دارد. روشهاي متنوع نگهداري و ذخيره مواد غذايي ممکن است، محتواي کرم مواد غذايي را تغيير دهد. اگر غذا در تانکهاي فولادي يا قوطي ها نگهداري شود، مقدار کروم غذا افزايش مي يابد.
کروم 3 در تغذيه انسان نقش اساسي دارد و کمبود آن موجب مشکلات قلبي، اختلال در متابوليسم و ديابت شود. اما اگر مقدار کروم 3 که انسان مصرف ميکند، از حد معمول بيشتر باشد، بر سلامت انسان اثر گذاشته و به عنوان مثال، باعث خارش پوستي ميشود.
کروم 6 براي انسان بسيار خطرناک است. به خصوص براي افرادي که در صنعت آبکاری ،فولاد و نساجي کار ميکنند، کروم 6 خطر بيشتري دارد. افرادي که تنباکو مصرف ميکنند، بيشتر از ساير افراد در معرض خطر کروم قرار دارند.
کروم 4 اثرات متعددي بر سلامت انسان دارد. معمولاً ترکيب کروم در محصولات چرمي وجود دارد. اين ترکيب باعث آلرژي شديد در افراد ميشود، مانند خارش پوست. با تنفس کروم 4 بيني تحريک شده و خونريزي بيني اتفاق مي افتد.
ساير بيماريهايي که کروم 4 سبب ميشود، عبارت هستند از:
خارش پوستي
زخم معده
مشکلات دستگاه تنفسي
ضعيف شدن سيستم ايمني بدن
آسيبهاي کليوي و کبد
تغيير مواد ژنتيکي
سرطان ريه
مرگ
خطراتي که کروم براي سلامتي انسان ايجاد ميکند، به حالت اکسيدايوني آن بستگي دارد. فرم فلزي کروم خاصيت سمي اندکي دارد، اما کروم 6 بسيارسمي است. اثراتي که کروم 6 بر بدن انسان بر جاي ميگذارد، عبارت هستند از زخم معده، آماس پوست و حساسيتهاي پوستي. اگر کروم 6 و ترکيبات آن با تنفس وارد بدن انسان شود، سبب آسيبهاي معده به خصوص زخم معده ميگردد. علاوه بر اين، مشکلاتي در مخاط دهان، مخاط بيني، گلو و حنجره اتفاق مي افتد. برونشيت، گرفتگي تنفسي و تورم نيز از ديگر بيماريهايي است که بر اثر تنفس کروم 6 بروز ميکنند. علائم بيماريهاي حاصل از کروم 6 در دستگاه تنفسي شامل عطسه کردن، خس خس کردن، تنفسهاي کوتاه و منقطع و خارش بيني است.
با توجه به برنامه سمشناسي ملي آمريکا (NTP) و ليست مربوط به آن کروم 3 ظرفيتي و ترکيبات حاصل از آن بر روي جانوران آزمايشگاهي اثر سرطانزا ندارد. اما داده هاي حاصل از NTP درباره کروم 6 و ترکيبات حاصل از آن، شواهد زيادي را دال بر سرطانزا بودن اين عنصر شيميايي براي جانوران آزمايشگاهي نشان ميدهد. اين ترکيبات کرومات کلسيم، تري اکسيد کروم، کرومات سرب، کرومات استرونتيم و کرومات روي ميباشند. آژانس بين المللي سرطان (IARC) فلز کروم و ترکيبات کروم 3 ظرفيتي را در ليست گروه سوم (يعني گروهي از عناصر که سرطانزا نيستند) طبقه بندي کرده است.
تبدیل شستشوی خطوط آبکاری به یک سیستم بسته دیونیزه
تبدیل سیستم شستشوی خط آبکاری به یک
تبدیل سیستم شستشوی خط آبکاری به یک سیستم بسته دی‌یونیزه‌سازی
چکیده: یک شرکت تولیدی جدید در نیویورک (شرکت XYZ) دارای یک کارگاه تخصصی آبکاری دستبند با فرایندهای کروم سخت، اکسید سیاه و فرآیندهای آبکاری مس است.
تمام خطوط آبکاری کروم، مس و اکسید سیاه از مخازن شستشو به‌منظور حذف بقایای فلزات سنگین یا سایر مواد شیمیایی استفاده می‌کنند، بدین‌صورت‌که قطعات از مخزنی به مخزن دیگر منتقل می‌شوند. از آنجایی‌که الزامات قانونی میزان فلزات سنگین محلول و سایر فاضلاب‌هایی که ممکن است در سیستم فاضلاب آزاد شوند را محدود کرده است، شرکت XYZ نیز توانایی تصفیه فاضلاب درمحل را برای حذف فلزات محلول از آب شستشوی خودش دارد. روش آنها برای تصفیه نمودن فاضلاب در اوایل سال 2011 به طور چشمگیری تغییر کرد، که منجر به بهبود فرایند آبکاری و کاهش مصرف برق شد.
تبدیل سیستم شستشوی خط آبکاری به یک
سیستم بسته دی‌یونیزه‌سازی
چکیده: یک شرکت تولیدی جدید در نیویورک (شرکت XYZ) دارای یک کارگاه تخصصی آبکاری دستبند با فرایندهای کروم سخت، اکسید سیاه و فرآیندهای آبکاری مس است.
تمام خطوط آبکاری کروم، مس و اکسید سیاه از مخازن شستشو به‌منظور حذف بقایای فلزات سنگین یا سایر مواد شیمیایی استفاده می‌کنند، بدین‌صورت‌که قطعات از مخزنی به مخزن دیگر منتقل می‌شوند. از آنجایی‌که الزامات قانونی میزان فلزات سنگین محلول و سایر فاضلاب‌هایی که ممکن است در سیستم فاضلاب آزاد شوند را محدود کرده است، شرکت XYZ نیز توانایی تصفیه فاضلاب درمحل را برای حذف فلزات محلول از آب شستشوی خودش دارد. روش آنها برای تصفیه نمودن فاضلاب در اوایل سال 2011 به طور چشمگیری تغییر کرد، که منجر به بهبود فرایند آبکاری و کاهش مصرف برق شد.
مقدمه: شرکت XYZ با موسسه پیشگیری از آلودگی ایالت نیویورک (NYSP21) در ارزیابی محیط زیست، انرژی و بهره‌وری همکاری کرد، که منجر به فرصتی برای تبدیل فاضلاب شستشو کاری خودش در خطوط آبکاری و اسکرابر خروجی کروم شد. این برنامه شامل حذف فرآیند رسوب الکتریکی موجود و حرکت به سمت سیستم دی‌یونیزه‌سازی و اسمز معکوس (RO-DI) بود. آب شستشوی تمیزتر، مصرف برق پایین‌تر و هزینه‌های تعمیر ونگهداری کمتر در اسکرابر خروجی کروم از نتایج این برنامه بود. صرفه‌جویی سالیانه درمصرف برق، صرفه‌جویی در هزینه تعمیر و نگهداری اسکرابر، هزینه افزوده‌ی تولید ستون رزین منجر به صرفه‌جویی خالص سالانه 21627 دلاری با پیش‌بینی بازپرداخت آسان دو ونیم ساله (پس از تخفیف 25000 دلاری NYSERDA) شد. کل هزینه سرمایه‌ای، از جمله خرید تجهیزات جدید و حذف تجهیزات قدیمی، حدود 80000 دلار بود.
رویکرد محیط‌زیست، انرژی و بهره‌وری (LE2): رویکرد محیط‌زیست، انرژی و بهره‌وری (LE2) برای شناسایی فرصت‌های صرفه‌جویی انرژی و زیست‌محیطی برای شرکت XYZ مورد استفاده قرار گرفت. LE2 ترکیبی از دو برنامه است که قبلا توسط آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده توسعه یافته است: "برنامه انرژی و بهره‌وری" و "برنامه محیط زیست و بهره‌وری". برنامه انرژی و بهره‌وری، روشها و راهکارهای عملی برای پیاده‌سازی بهره‌وری را ارائه میدهد، در مورد چگونگی بهبود نتایج بهره‌وری درحالی‌که مصرف انرژی، هزینه‌ها و ریسک کاهش یافته است. همچنین برنامه بهره‌وری و محیط‌زیست، روشها و راهکارهای عملی برای مجریان بهره‌وری در مورد چگونگی بهبود نتایج پیشرفت بهره‌وری در حال دستیابی به اهداف عملکرد زیست محیطی را ارائه میدهد. LE2 این 2 برنامه را در یک برنامه ارزیابی واحد ترکیب میکند.
تلفات انرژی و ضایعات مواد اولیه همانند تلفات کاری از جنبه‌های عدم افزایش ارزش افزوده در ساخت و تولید هستند. استفاده از هر سه جنبه‌ی تولیدی، به شرکت اجازه میدهد تا با استفاده از ترکیب اجزای زیست‌محیطی، کاری، مواد اولیه و انرژی و در هر مرحله از فرایند، ضایعات قابل توجهی را در کل فرآیند تولید خود پیدا کند.
برای خواندن ادامه مطلب به سایت نویسنده مقاله مراجعه فرمایید.
نکات ایمنی برای کار با کروم
:تماس پوستی با گروهی از ترکیبات کروم موجب زخم در پوست میشود. در افراد دارای حساسیت، واکنشهای حساسیتی میتواند شامل قرمزی شدید پوست و تورم باشد. زخم‌های پوستی، واکنشهای خورنده روی تیغه بینی و درماتیت‌های تحریکی از جمله دیگر عوارضی است که در افراد در معرض کروم شش ظرفیتی گزارش شده است. زخم و سوراخ شدن تیغه بینی در دو سوم افرادی که در معرض این ماده بصورت اسید کرومیک در تراکم‌های بیش از 20 میکروگرم بر متر مکعب بوده‌اند، مشاهده شده است.
بررسی کارگرانی که بصورت شغلی در معرض استنشاق کروم بوده‌اند نشان داده است که استنشاق کروم شش ظرفیتی با تحریک دستگاه تنفس موجب تحریک راه‌های هوایی ریه و انسداد آنها می‌گردد. تحریک طولانی مدت ریه‌ها در نتیجه استنشاق ذرات این ماده ممکن است تحریک مزمن و احتقان (پرخونی غیر عادی)، حساس شدن ریه‌ها و در نتیجه ظهور علایم آسم و گروهی از دیگر اختلالات ریوی را در پی داشته باشد. البته موضوع سرطان‌زایی ترکیبات کروم شش ظرفیتی و افزایش ابتلای به سرطان ریه بواسطه مواجهه مزمن امری مسلم و اثبات شده است
[: مواجهه با ترکیبات کروم شش ظرفیتی با اختلالاتی در کبد نیز همراه است. گزارش مربوط به یک بررسی در میان آبکاران در معرض اسید کرومیک نشان داده است که مواجهه طولانی مدت با مقادیر اندکی از کروم با اختلالات خفیف تا متوسط کبدی ظاهر گشته است(1و4).
ابتلاء به اختلالات سیستم ایمنی در بدن نیز بواسطه مواجهه مزمن با ترکیبات کروم شش ظرفیتی گزارش شده است(10).
ورود ترکیبات کروم از راه گوارش بویژه خوردن مقادیر زیادی از ترکیبات کروم شش ظرفیتی (مواجهه حاد) میتواند موجب ناراحتی و زخم معده شده و در ادامه تشنج، آسیب به کبد و کلیه‌ها و حتی مرگ را در پی داشته باشد
: روم شش ظرفیتی یکی از عوامل مخاطره‌آمیز محیط‌های کار است که مواجهه با آن از سوی بسیاری از سازمان‌های معتبر بین‌المللی مانند WHO، آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان3، و EPA عاملی سرطانزا شناخته شده است. ابتلاء به سرطان در کارگران در معرض کرومات از 100 سال پیش به ثبت رسیده است و امروزه بسیاری از......
برای خواندن ادامه مطلب به سایت نویسنده مقاله مراجعه فرمایید.
مرجع: شرکت جلاپردازان پرشیا
آسیب های چشمی در کارگاه های آبکاری
آسیب های چشمی ممکن است از انجام کار بدون دقت کافی در اطراف تانک های عملیات آبکاری که بدون استفاده از عینک های محافظ چشم، صورت گرفته باشد، اتفاق افتد. بنابراین خطرات مواد شیمیایی پوشش های ضد زنگ را در مورد چشم نباید تادیدیه گرفت بلکه باید مورد تاکید جدی قرار داد و به آن توجه نمود. از آنجا که در فرآیند های آبکاری معمولا از جریان الکتریکی استفاده می شودخطر شوک الکتریکی به طور جدی وجود دارد. واضح است که نه تنها از جریان برق در فرآیند آبکاری استفاده می شود، بلکه برای تامین نیروی محرک از دستگاه ها و وسایلی مانند کمپرسور هوا، مکنده های تهویه هوا، یکسو کننده ها و المان های حرارتی جهت گرم کردن تانکها استفاده می شود. بنابر این بسیار حائز اهمیت است که این وسائل طوری سیم کشی شده و حتما دارای سیم اتصال به زمین باشند که طبق کدهای الکتریکی ملی جهت حفاظت کارکنان در مقابل شوک الکتریکی بسیار مهم هستند.
آتش سوزیها در کارگاه های آبکاری کمتر مورد توجه قرار می گیرند ولی این آتش سوزی ها با خسارات زیاد در آبکاری ها اتفاق می افتد که به علت نگهداری و انبار کردن و یا جابجایی غلط ظروف حاوی مواد و یا استفاده نا صحیح از وسایل، ممکن است حادث شود به علت نگهداری و انبار کردن و یا جابجایی غلط ظروف حاوی مواد و یا استفاده ناصحیح از وسایل، ممکن است حادث شود به عنوان مثال محلول های سیانور عوامل احیا کننده هستند و اگر با اکسید کننده قوی مثل نیترات آمونیوم یااسید کرمیک تماس پیدا کند، می تواند منجر به انفجار شود. المانهای حرارتی برق در وانهای آبکاری جهت گرم گردن محلول ها در تانک های پلاستیکی می تواند موجب آتش سوزی با خسارات بسیار شود. در صورتیکه سطح مایع داخل تانک به علت تبخیر کاهش پیدا کند، المانهای حرارتی، دیواره بدنه پلاستیکی تانک را تحت تاثیر قرار داده موجب آتش سوزی و در صورت پیشرفت به داخل کانال های پلاستیکی که اغلب در سیستم تهویه اطراف تانکها وجود دارد، موجب پیچیدگی و ایجاد خسارت بیشتر شود.
بسیاری از این خطرات ویژه، زمانی اتفاق می افتد که از مقررات کار گاهی تحت عنوان تیتر ۲۹، سر پیچی شود. بخش ۱۹۱۰ این مجموعه که مقررات فدرال دراین مورد بی نهایت موثر است بوسیله Niosh تحت عنوان«راهنمای بهداشت و ایمنی برای کارگاه های آبکاری الکتریکی» باشد تعیین شده که شامل چک لیست ایمنی درباره سر پیچی از مقررات می باشد و اگر به طور صحیح مورد استفاده قرار گیرد می تواند به عنوان وسیله بسیار با ارزش برای دستیابی به شرایط کار ایمن در عملیات آبکاری الکتریکی، می باشد
با تشکر از خانم رضوی به دلیل ارائه مطالب در مورد ایمنی و بهداشت
مرجع: سایت انجمن آبکاری
ایمنی بهداشت کارگاه آبکاری
قوانین کنترل کننده فدرال: قوانین کنترل کننده بنام ویلیام استایگر «قانون بهداشت و ایمنی حرفه ای ۱۹۷۰» (پی- ال ۹۱-۵۹۶) که به صورت قوانین تصویب شده «بمنظور اطمینان بخشی شرایط کار ایمنی و بهداشت برای زنان و مردان…» می باشد. این قانون سازمان ملی برای ایمنی و بهداشت حرفه ای (Niosh) را تاسیس کرد که تحت نظر دپارتمان بهداشت، آموزش و رفاه (DHEW) و اداره ایمنی و بهداشت حرفه ای (OSHA) که تحت نظارت دپارتمان کار (DOL) می باشد، فعالیت می نماید.
این قوانین تامین کننده شرایط لازم جهت تحقیقات، اطلاعات، آموزش و کار آموزی در زمینه ایمنی و بهداشت و تقویت استانداردهای جدید مناسب مربوطه در این مورد می باشد. بند ۲۹، فصل ۱۷ در مورد مزایای ویژه مهندسی ایمنی بخش آبکاری از «ادراه بهداشت و ایمنی حرفه ای» را در دپارتمان کار تحت، عنوان بخش ۱۹۱۰، ایمنی و بهداشت کارکنان با استانداردهای قانونی پوشش به خود منحصر کرده است.
با توجه به اهمیت حفاظت محیط زیست، در سال های اخیر قانون جدیدی بوجود آمده که تحت تاثیر مستقیمی در زمینه ایمنی محیطی در صنایع تکمیلی فلزات داشته است. این قانون با عنوان « منبع حفظ و بهبود قوانین ۱۹۷۶» یا (RCRA) شناخته شده است. این قانون وسیله ای جهت اطمینان بخشی و ایمنی مناسب در نگهداری، جابجائی و دفع تمام مواد زائد خطرناک می باشد.(تقریبا تمام زوائد آبکاری در تعریف زوائد خطرناک می گنجد).
آژانس حفاظت ایمنی محیطی (EPA) مسئولیت تقویت استاندارد هایی که در گذشته تعیین شده بود، بوسیله این قانون (RCRA) پیشنهاد می کند که تمام تولید کنندگان زوائد خطرناک مسئول هستند تا به نحو اطمینان بخشی تعهد کنند، تا هر نوع نگهداری، جابجایی و دفع این زوائد که خطرناک تشخیص داده شده اند، رعایت قوانین کامل را نموده و حتی، پیش از آن، روش های کنترلی و طرح های لازم در مورد جلوگیری از پیش آمدهای احتمالی نظیر، ریختی، پخش و پراکندگی این قبیل مواد به طور تصادفی دارا باشند.
تمام مقررات و ظوابط مربوط به این قانون، مخصوصا آنهائیکه در ارتباط با مواد سمی خطرناک یا زوائدی که مربوط به آن مواد در آبکاری می باشند. بهداشت حرفه ای و کنترل محیطی، تجهیزات حفاظت مزدی، کمک های اولیه پزشکی، سطوح کار، رفت و آمدها، حفاظت از آتش سوزی، جابجایی مواد و نگهداری آنها، ماشین آلات و ابزار و حفاظ آنها و خطرات الکتریکی یا برق گرفتگی باید در نظر گرفته شود.
ایالتی و محلی: در قلمرو بیشتر ایالتها و مراکز محلی مقرراتی راجع به بهداشت صنعتی و ایمنی وجود دارد که نشات گرفته از قوانین فدرال می باشند. در هر صورت ممکن است مقررات ایالتی و محلی گاهی متفاوت با نیازمندی های فدرال، به طور مشخص باشد.
بنابراین به مهندسان ایمنی، توصیه می شود که هر چه بیشتر با نیازمندی های محلی آشنا شده و هر قدر ممکن باشد نسبت به تامین و رعایت آنها اقدام کنند.
سم شناسی و آبکاری:
سم شناسی عملی است که تاثیرات کوتاه مدت(حاد) و بلند مدت(مزمن) در معرض محیط های شیمیایی مختلف قرار گرفتن میکند که می تواند به چهار نوع مختلف ممکن شود:۱-از راه پوست یا درمال ۲-از راه تنفس مواد شیمیایی ۳- از راه خوردن یا بلعیدن مواد شیمیایی ۴- از راه جذب پوستی مواد شیمیایی
سم شناسی نه تنها مواد شیمیایی مختلف در محیط های متفاوت را که بدن انسان می تواند تحمل کند، در یک فاصله زمانی ۸ ساعت کار در روز قبل از اینکه منجر به صدمات احتمالی شود را نیز تعیین می نماید. این مقادیر به طور کلی به نام«مقادیر حد آستانه» یا (TLVS) نامیده می شوند. بعضی از موسسات اجرایی مقررات بهداشتی ایالتی، ترجیح می دهند که به جای (TLVS) از (PLE) استفاده کنند که مخفف کلمات«حد مجاز مواجه»می باشد.
PLE برای مواد مختلف مورد استفاده در کارگاه های آبکاری به میزان زیاد با درجه سمیت آن مواد متغیر می باشد و یاTLVS ممکن است در زمان های مختلف متفاوت می باشد. در بعضی زمانها افزایش پیدا کند. البته برای فاصله زمانی کوتاه و تا آنجا که میانگین تمرکز روزانه آن مواد از مقدارTLV اضافه تر نشود. بعضی مواد علاوه بر TLV تعیین شده دارای مشخصه دیگری با حرف (C) هستند. تمرکز این قبیل مواد هیچگاه نباید از میزان TLV، حتی برای فاصله زمانی کوتاه، افزایش یابد.
بسیاری از مواد شیمیایی مورد استفاده در صنایع آبکاری دارای نامهای اختصاری هستند که در این مورد لازم است فرم شماره ۲۰،OSHA، بعبارت دیگر «برگ مشخصات ایمنی مواد» از توزیع کننده یا فروشنده مواد شیمیایی درخواست شود. برگ مشخصات ایمنی مواد مقادیر حد آستانه یا TLV را برای مواد خواسته شده در زمینه ترکیبات آن، ارائه خواهد داد. علیرغم مطالعات و بررسیهای اخیر که نشان می دهد بیماری های حرفه ای در میان کارکنان صنایع آبکاری به ندرت اتفاق می افتد، در معرض مواد خطرناک با مواد سمی شیمیایی قرار گرفتن، بزرگترین مشکل بهداشتی و ایمنی در صنایع آبکاری می باشد.
در این فصل صرفا آن دسته از مواد که اثرات منفی و مشکلات جدی ناشی از آنها در زمینه ایمنی و بهداشت به مرور زمان آشکار شده، مورد مطالعه و بحث قرار می گیرد.
بیماری های پوستی (درماتیتبس)
درماتیتبس اصطلاحی کلی است که به بیماری ها یا زخم های مربوط به پیوست اطلاق می شود. تقریبا نصف ادعاهای جبران خسارات، ناشی از بیماری های حرفه ای مربوط به بیماری های پوستی می باشد. به طور اساسی دو نوع از بیماری های پوستی وجود داردکه عبارتند از:۱- تحریک های اولیه بیماری های پوستی که ناشی از عوامل فیزیکی، مکانیکی یا شیمیایی هستند. ۲- بیماری های پوستی حساس شده، که عکس العمل آلرژیکی نسبت به یک ماده معین است. این نوع حساسیت ها در طول یک دوره زمانی معین به وجود می آید. زمانی که حساسیت کامل بر قرار شود، تماس جزئی یا در معرض قرار گرفتن بسیار کم از آن مواد، می تواند موجب عکس العمل جدی شو.د این نوع از بیماری های پوستی تا حدودی بستگی به خصوصیات فردی و زمینه های مساعد و میزان تحمل شخص دارد. بعضی مواد می توانند موجب هر دو نوع بیماری: تحریک های اولیه پوستی وبیماری های پوستی حساس شده باشند. در معمولی ترین کارگاه های صنایع آبکاری، موادی که بتوانند موجب هر دو نوع بیماری شوند: اسید کرمیک، حمام های آبکاری نیکل و تری کلرور اتیلن یا پر کلرور اتیلن که در چربی زدائی تبخیر می شوند و مورد استفاده قرار می گیرند، می باشند. جدول ۱- لیست موادی که در عملیات آبکاری می توانند موجب بیماری های پوستی نیز شوند را ارائه می دهد. بسیاری از مسائل بیماری های پوستی ناشی از مواد شیمیایی مورد استفاده در آبکاری مانند زخم ها، تاولها و ترکهای پوست در صورتیکه به آنها توجه و رسیدگی و درمان لازم نشود، اغلب منجر به زخم های ثانوی و دردناک می شوند.
جدول۱- مواد شیمیایی مورد استفاده در عملیات آبکاری که تاثیرات شناخته شده روی پوست دارند.
مواد شیمیایی
موارد استفاده
عمل تحریک کنندگی
الف- اسیدها
۱- اسید کرمیک
وانهای آبکاری کرم آندایزینگ کرم- تبدیل پوشش های کرمات
زخم روی پوست«سوراخ های کرم» تنفس کردن بخارات اسید کرمیک موجب سوراخ شدن دیواره بینی می شود.
۲- اسید کلرید ریک (جوهر نمک)
آماده سازی فلزات (زنگ برداری)
حساسیت ها و احتمال زخم پوستی
۳- اسید نیتریک (جوهر شوره)
پاک کردن پوشش فلزات
سوختگیهای جدی و زخم ها
۴- اسید سولفوریک (جوهر گوگرد)[/color
پاک کردن پوشش فلزات و آماده سازی آنها
تورم جدی غشاهای مخاطی و خورندگی پوست
ب- قلیاها(سودها)
۱- هیدروکسید سدیم یا پتاسیم
پاک کردن پوشش فلزات و تنظیم PH وانهای آبکاری
سوختگیهای جدی و زخم های مزمن و از دست دادن ناخن ها
۲- سیانور سدیم یا پتاسیم
وانهای آبکاری
تاولها و زخم های روی پوست
ج- المانهای مواد
۱- نمک های نیکل
وانهای آبکاری نیکل
«خارش نیکل» جوشهائیکه موجب خارش جدی می شوند، بعضی از افراد نسبت به دیگران حساس ترند
د- حلالها
۱- تری کلرور اتیلن
چربی زدایی از فلزات
پوست خشک شده و یا ترکدار می شود که ناشی از حل شدن چربی پوست می باشد.
اسیدها:
اسیدها به طور پیوسته در بیشتر فرآیند های آبکاری به منظور پاک کردن اکسید های فلزی با آماده کردن مناسب سطوح جهت جانشینی مواد پوششی مورد استفاده قرار می گیرند.
به طور کلی اسیدها سولفوریک، اسید کلرید ریک، اسید نیتریک و اسید کرمیک به حالت یرد و رقیق استفاده می شوند. در هر صورت ممکن است هر نوع اسید در ارتباط با تمیز کردن یافرآیند آبکاری مورد استفاده قرار گیرد که میزان غلظت و درجه حرارت آن هنگام استفاده، بسته به نوع کار، متفاوت باشد.
آسیب هایی که به طور کلی از کار با اسیدها بوجود می آیند عبارتند از: درماتیتسهای (بیماری های پوستی که قبلا بیان گردید، سوختگیها و آتش سوزیها، مادام که در جابجایی هر نوع اسید بی دقتی اعمال شود یا در محل کار تهویه ضعیف باشد. مشکلات و خطرات بهداشتی و ایمنی خاص خود را به وجود خواهند آورد.
اسید سولفوریک باید با احتیاط بسیار جابجا و یا مخلوط شود. اسید کرمیک، کرماتها و دی کرماتها اکسید کننده های قوی هستند و در صورت تماس با استن، الکلریال‌گلیسیرین و تینر های لاکی می تواند موجب آتش سوزی و حتی انفجار شوند. اسید کرمیک باید در محیط خشک و دور از چوب و کاغذ و سایر مواد احیا کننده(آتش گیر) نگهداشته شود. ظرف های خالی اسید کرمیک اگر به عنوان ظروف نگهداری ضایعات مورد استفاده قرار گیرد می تواند منجر به آتش سوزی شود. بنابراین هیچگاه نباید بدین منظور از آن استفاده نمود. ظرف های اسید کرمیک، مانند تمام مواد شیمیایی دیگر، حتی وقتیکه مورد استفاده قرار نمی گیرند، باید کاملا بسته و محفوظ باشند.
محلول اسید کرمیک و بخارات اسید کرمیک ناشی از فرآیند آبکاری در این محیط ها به علت تماس کارگران با آن، عفونت های پوست ایجاد می کند که معمولا به صورت مرطوب یا خشک سرباز نموده و التیام آن طولانی می باشد. بخارات ناشی از فرآیند آبکاری می تواند موجب سوراخ شدن تیغه بینی شود.
قلیا ها و سود ها
محلول های قلیایی(معمولا خیلی گرم) برای تمیز کزدن فلزات یا پلاستیک، قبل از انجام عملیات آبکاری مورد استفاده قرار می گیرند. سوختگیهای جدی ناشی از پاشیده شدن اتفاقی و با تماس وسیع با این مواد ممکن است رخ دهد. بیشتر حوادث درارتباط با قلیاهای پاک کننده ناشی از بی دقتی در هنگام اضافه کردن به تانکها اتفاق می افتد. افزایش این مواد به تانکها بایستی با دقت و به آرامی و در حال اختلاط آهسته برای اطمینان پیدا کردن از یکنواختی محلول، صورت گیرد. پیشنهاد می شود که آب افزونی را قبلا تا میزان ۵۰ (۱۲۰) گرم شود. تمیز کننده یا سود، اگر به طور سریع به آب سرد اضافه شود ممکن است در ته تانک جمع شده و موجب پیدایش بخارات انفجاری شود. این فرآیند گرما زا بوده که غالبا به فوران محلول از تانک منجر می شود. تمیز کردن الکتریکی نیاز به استفاده از محلول قلیایی دارد ولی این روش با خبر کردن و تمیز کردن با جریان الکتریکی که موجب تولید حباب هایی در سطح تمیز شونده می گردد، متفاوت است. این حباب های تولید شده، به نوبه خود ایجاد سطح تمیزتر جهت پوشش دهی نسبت به نوع تمیز کردن غیر الکترولیتیک خیساندنی می شود. بنابر این همان خطراتی که برای شارژ مجدد تانک می باشد ممکن است دراینجا نیز ایجاد گردد. بعلاوه محلول های تمیز کننده با روش الکتریکی، تولید گاز هیدروژن می کنند که گاز حاصل بسیار قابل انفجار بوده و صرفا با جرقه ای کوچک مشتعل می گردد. بنابر این بسیار حائز اهمیت است که هنگام وارد یا خارج کردن. قطعات کار از تانک تمیز کننده الکتریکی، برق آن قطع باشد. در صورتیکه نتوان برق دستگاه را قطع کرد، بایستی دقت فوق العاده را نمود تا هنگام خارج نمودن قطعات کار از تانک، از زدن جرقه جلوگیری شود.
حلالها:
حلالها در صنایع آبکاری به منظور حذف روغن، چربی و کثیفی از قطعه ای که باید آبکاری شود، مورد استفاد قرار می گیرند. این حلالها همان تاثیرات پاک کردن کثیفی را روی پوست بدن انسان دارند و موجب پاک کردن یا حذف چربی طبیعی پوست می شود که تجربه خوشایندی است.
دو حلالی که بیشترین کاربرد در چربی زدایی کارگاههای آبکاری دارند عبارتند از: تری کلرور اتیلن و پر کلرور اتیلن، در صورتیکه برای مدت طولانی فردی در معرض این حلالها قرار گیرد می تواند موجب سر درد، سر گیجه، تهوع، غش و حتی مرگ او شود.
بیشترین حوادث جدی در ارتباط با این حلال های سریع چربی، وقتی اتفاق می افتد که عملیات پاکسازی تانکها صورت می گیرد. واضح است که از همه راهنمائیهای ایمنی و پیشگیری در هنگام عملیات پاکسازی تانکها باید استفاده نمود.
خطرات ویژه:
علاوه بر خطرات بهداشتی در ارتباط با مواد شیمیایی در عملیات آبکاری، خطرات ویژه بسیاری در عملیات روزمره کارگاهی ممکن است اتفاق بیفتد. بسیاری از صدمات کارکنان آبکاری مربوط به لغزیدن آنها در راه رفتن است که ناشی از تخلیه بین تانکها و افزایش رطوبت محیط در عملیات پوشش دهی می باشد. برای اصلاح و رفع این مشکل، بسیاری از کارگاه ها صفحات جای پا و رفت و آمدی نصب می کنند. این صفحات، کارکنان را از سطوح لغزنده کف کارگا ها مصون نگه می دارد و درصورتیکه این صفحات به علت شرایط محیط، زنگ زده و یا خوردگی پیدا کنند از بین می روند که اگر به طور صحیح تعمیر و یا قسمت های فرسوده تعویض نشوند ممکن است موجب صدمات جدی برای کارکنان شود.
تهیه خانم رضوی واحد مدیریت کیفیت شرکت جلاپردازان
مرجع: سایت انجمن آبکاری
ایمنی و کمک های اولیه در آزمایشگاه شیمی
با وجود احتیاط های لازم ممکن است در موقع کار در آزمایشگاه دست یا قسمتی از پوست بدن در اثر تماس با مواد شیمیایی سوخته و یا صدمه ببینند. در این صورت از دستورات زیر استفاده کنید.
سوختگی حاصل از اسیدها:
بلافاصله قسمت آسیب دیده را با آب زیاد بشویید و سپس با محلول سدیم بیکربنات رقیق (5%) شستشو داده و بعد محل سوختگی را با کمی پارافین یا پماد mgo در گلیسرین، چرب کنید.
سوختگی حاصل از قلیاها:
شستشو با مقدار زیادی آب و بعد شستشو با محلول (5%) آمونیم کلرید یا محلول اشباع شده بوریک اسید و یا محلول (2%) اسید استیک و مجددا شستشو با آب.
سوختگی با فسفر:
محل سوختگی را باید با محلول (1%) سولفات مس و یا محلول (1%) نیترات نقره شستشو داد.
سوختگی با برم:
با مقدار زیادی آب بشویید و سپس با گلسیرین چرب کرده و اگر ناراحتی ادامه داشت پس از مدت کمی گلسیرین را با آب گرم از روی قسمت آسیب دیده پاک نموده و از پماد مخصوص سوختگی استفاده کنید.
سوختگی بر اثر شعله یا تماس با جسم داغ و یا الکتریسیته:
اگر سوختگی از نوع اول (پوست سرخ و کمی متورم شده) باشد، پماد ضد سوختگی به کار میبریم. اگر از نوع دوم (تولید تاول در اثر سوختگی) یا نوع سوم (آسیب دیدگی قسمتهای عمقی پوست) باشد محل آسیب دیده را فورا با محلول 1% سدیم بیکربنات شستشو داده و از پماد سوختگی استفاده میکنیم.
بریدگی:
بریدگیهایی که در آزمایشگاه اتفاق می افتد بیشتر در نتیجه شکستن ناگهانی ظروف شیشه ای و تماس شی شکسته با دست میباشد. اگر بریدگی خفیف باشد، بهتر است بگذاریم برای چند ثانیه مقداری خون از بریدگی خارج شود و پس از اطمینان از اینکه ذرات شیشه در زخم نمانده از پودر پنیسیلین استفاده میکنیم و آنرا با یک باند یا گاز تمیز میبندیم. اگر بریدگی شدیدتر باشد پس از ضد عفونی کردن محل آسیب دیده به یکی از طرق فوق باند تمیز روی آن قرار داده و با تنسوپلاست روی بریدگی را میبندیم.
آتش سوزی مواد شیمیایی:
باید به سرعت مواد منفجره و سایر مواد سوختنی نظیرالکل و اتر را از مجاورت آتش دور نموده و سویچهای چراغ گاز و دستگاههای الکتریکی را قطع نمود. برای خاموش کردن آتش بهتر است از سیلندرهای Solidcarbon Dioxide استفاده کرد.
:star2:مخلوط شن و سدیم بیکربنات نیز برای خاموش کردن آتش مفید است.
مسمومیت با گازها:
1- دستورات مقدماتی و عمومی
استنشاق گازهای سمی در آزمایشگاه باعث تحریک بینی و گلو و یا سرفه و سردرد میشود و این گونه مواد در آزمایشگاه زیاد است. گاهی آثار مسمومیت با بعضی گازها پس از چند ساعت آشکار میشود، در اینگونه موارد باید قواعد کلی زیر را رعایت کرد.
الف) مسموم را به هوای آزاد انتقال داده و دکمه های لباس را در ناحیه سینه و گردن باز کنید.
ب) غرغره کردن محلول سدیم بیکربنات رقیق، بوییدن تنطور اکالیپتوس و نعناع و آشامیدن چای یا شیر و یا جوشانده دارچین با آب، از کمکهای اولیه موثر میباشد.
2- دستورات اختصاصی برای مسمومیت با گازها
الف) گاز آمونیاک
استنشاق بخار استیک اسید رقیق و بعد مانند دستور سوختگی با قلیاها عمل شود.
ب) گازهای برم، کلر، فلوریدریک و کلریدریک
استنشاق بخار محلول رقیق آمونیاک و بعد شستشو با آب و محلول 1% سدیم بیکربنات
ج) بخارهای اسید نیتریک و اکسیدهای ازت
استنشاق بخار محلول رقیق آمونیاک
د) گاز هیدروژن سولفاید
شستشوی بینی و چشم با آب
ورود مواد به چشم
1- ورود مواد قلیایی به چشم
به وسیله چشم شوی حاوی آب، چشم را بشویید و در صورت احساس ناراحتی چند مرتبه و هر مرتبه 2 قطره روغن کرچک یا پارافین در چشم بریزید. در صورت لزوم میتوان با محلول 1% بوریک اسید چشم را بشویید.
2- ورود مواد اسیدی به چشم
در مورد اسیدها پس از شستشوی چشم با آب، چشم را با محلول 1% سدیم بیکربنات بشویید.
مسمومیت در اثر ورود مواد سمی به دهان
الف) اسیدها و بازها فقط داخل دهان شده باشند
به سرعت ماده را بیرون ریخته و با مقدار زیادی آب، دهان را میشوییم و بعد در مورد اسیدها از آب آهک و در مورد بازها از آب لیمو و یا استیک اسید 5% برای شستن دهان استفاده میشود.
ب) مواد سمی فرو برده شده
1- اسیدها
آشامیدن مقدار زیادی آب و پس از آن خوراندن آب آهک و یا مخلوط MgO با آب یا شیر، به هیچ وجه از داروهای تهوع آور یا محلول بیکربنات سدیم استفاده نشود.
2- بازها
آشامیدن مقدار زیادی آب و سپس سرکه و یا آب لیمو و یا آب نارنج، به هیچ وجه از داروهای تهوع آور استفاده نشود.
3- نمکهای آرسنیک یا جیوه
خوردن یک داروی تهوع آور و بعد شیر یا سفیده تخم مرغ در آب سرد و روغن کرچک
4- HF
به مریض مقدار زیادی شیر بدهید چون کلسیم موجود در شیر بهترین درمان است. استفاده از آب آهک نیز مفید است.
اسماعیل حقی
۰۹۳۷۵۱۶۱۶۴۶
@abkarielmosanat
t.me/abkarielmosanat
اسید های آبکاری، کاربرد ها، خطرات، حفاظت سلامتی
اسید های آبکاری، کاربرد ها، خطرات، حفاظت سلامتی
Acids for plating, applications, Safety and Hazards
| لیست اسید های مورد بررسی | Acids list for review |
|
اسید سولفوریک اسید کلریدریک اسید نیتریک اسید فلوریدریک اسید فسفریک اسید کرمیک اسید اگزالیک |
Sulfuric acid Hydrochloric acid Nitric acid Hydrofluoric acid Acid phosphoric Chromic acid Oxalic acid |
بخش اول:
Chapter one
اسید سولفوریک :
| 7664-93-9 | CAS No |
| Sulfuric acid | Chemical Name |
| H2SO4 | Structural Formula |
| 98 | Molecular weight |
| Dihydrogen sulphate | Other names |
| Properties (ویژگی ها) | |
| H2SO4 | Chemical formula |
| 98.079 g/mol | Molar mass |
| Clear, colorless liquid | Appearance |
| odorless | Odor |
| 1.84 g/cm3, liquid | Density |
| 10 °C (50 °F; 283 K) | Melting point |
| 337 °C (639 °F; 610 K) When sulfuric acid is above 300 °C (572 °F), it will decompose slowly | Boiling point |
| miscible, exothermic | Solubility in water |
| 0.001 mmHg (20 °C) | Vapor pressure |
| −3, 1.99 | Acidity (pKa) |
| 26.7 cP (20 °C) | Viscosity |
| 157 J•mol−1•K−1 | Std molar |
| −814 kJ•mol−1 | entropy (So298) |
| Danger | formation (ΔfHo298) |
| H314 | GHS pictograms |
| Non-flammable | GHS signal word |
|
مقدمه اسید سولفوریک (به بیان دیگر سولفوریک اسید) یک اسید معدنی با فرمول مولکولی H2SO4، یک مایع بی رنگ، بی بو و محلول در آب است. میتوان خورندگی آن را به طور عمده به طبیعت اسید قوی بودن آن نسبت داد. همچنین جاذب رطوبت است، به راحتی بخار آب را از هوا جذب می کند. اسید سولفوریک حتی در حد غلظت متوسط هنگام تماس با پوست بسیار خطرناک است. اسید سولفوریک دارای طیف گسترده ای از کاربردهای از جمله در پاک کننده های خانگی اسیدی، به عنوان یک الکترولیت در باتری های اسید سرب و در مواد تمیز کننده مختلف است و همچنین یک ماده اصلی در صنعت شیمیایی است. استفاده های اصلی شامل پردازش مواد معدنی، تولید کود، پالایش نفت، فرآیند فاضلاب و سنتز مواد شیمیایی است. |
Introduction Sulfuric acid (alternative spelling sulphuric acid) is a mineral acid with the molecular formula H2SO4. It is a colorless odorless syrupy liquid that is soluble in water. Its corrosiveness can be mainly ascribed to its strong acidic nature. It is also hygroscopic, readily absorbing water vapour from the air. Sulfuric acid at even moderate concentrations is very dangerous upon contact with skin. Sulfuric acid has a wide range of applications including in domestic acidic drain cleaners, as an electrolyte in lead-acid batteries and in various cleaning agents. It is also a central substance in the chemical industry. Principal uses include mineral processing, fertilizer manufacturing, oil refining, wastewater processing, and chemical synthesis.. |
|
درجات اسید سولفوریک اگر چه تقریبا اسید سولفوریک 99٪ را می توان تولید کرد، اما به دلیل خروج SO3 در نقطه جوش نهایت غلظت تولیدی 3/98 درصد اسید است. خلوص 98٪ در ذخیره سازی پایدار تر است و فرم معمولی آن چیزی است که به عنوان "اسید سولفوریک غلیظ" توصیف می شود. غلظت های دیگر برای مقاصد مختلف استفاده می شود. برخی از غلظت های رایج از جمله: |
Grades of sulfuric acid Although nearly 99% sulfuric acid can be made, the subsequent loss of SO3 at the boiling point brings the concentration to 98.3% acid. The 98% grade is more stable in storage, and is the usual form of what is described as "concentrated sulfuric acid". Other concentrations are used for different purposes. Some common concentrations are: |
| Common name | Concentration | Density | Mass fraction |
| dilute sulfuric acid | (mol/L) | (kg/L) | H2SO4 |
| battery acid | ≈1 | 1.07 | 10% |
| (used in lead–acid batteries) | 4.2–5 | 1.25–1.28 | 29–32% |
| chamber acid | 9.6–11.5 | 1.52–1.60 | 62–70% |
| fertilizer acid | 13.5–14 | 1.70–1.73 | 78–80% |
|
روش ساخت اسید سولفوریک از گوگرد، اکسیژن و آب از طریق فرایند تماس معمولی (DCDA) یا فرایند اسید سولفوریک مرطوب (WSA) تولید می شود. |
Manufacture Sulfuric acid is produced from sulfur, oxygen and water via the conventional contact process (DCDA) or the wet sulfuric acid process (WSA(. |
||||||||||||||||||||||||
در مرحله اول، گوگرد برای تولید دی اکسید گوگرد سوزانده می شود. S (s) + O2(g) → SO2(g) سپس آن را با استفاده از اکسیژن، در حضور کاتالیزور اکسید وانادیوم (V) اکسید کرده و به سولفور تری اکسید تبدیل می کند. این واکنش تشکیل تری اکسید سولفور برگشت پذیر و حرارت زا است. (2 SO2(g)+O2 (g) ⇌ 2SO3(g (درحضور V2O5) تری اکسید گوگرد از الیوم (H2S2O7)، که به عنوان اسید سولفوریک فومینگ شناخته می شود، به H2SO4 97-98٪ جذب می شود. الیوم سپس با آب رقیق می شود تا اسید سولفوریک متبلور تولید کند. H2SO4(l)+SO3 (g)à H2S2O7(l) H2S2O7(l)+H2O(l)à2H2So4(l) با توجه به ماهیت بسیار گرمازا، واکنش بین تری اکسید گوگرد و آب، حل شدن مستقیم SO3 در آب امکان پذیر نیست. SO3(g)+H2O(l)àH2SO4 |
In the first step, sulfur is burned to produce sulfur dioxide. S (s) + O2(g) → SO2(g) This is then oxidized to sulfur trioxide using oxygen in the presence of a vanadium(V) oxide catalyst. This reaction is reversible and the formation of the sulfur trioxide is exothermic. 2SO2(g)+O2 (g) ⇌ 2SO3(g)(in presence of V2O5) The sulfur trioxide is absorbed into 97–98% H2SO4 to form oleum (H2S2O7), also known as fuming sulfuric acid. The oleum is then diluted with water to form concentrated sulfuric acid. H2SO4(l)+SO3 (g)à H2S2O7(l( H2S2O7(l)+H2O(l)à2H2So4(l( Note that directly dissolving SO3 in water is not practical due to the highly exothermic nature of the reaction between sulfur trioxide and water. SO3(g)+H2O(l)àH2SO4 |
||||||||||||||||||||||||
در قدم اول، گوگرد برای تولید دی اکسید گوگرد سوزانده می شود: S(s) + O2(g) → SO2(g) یا، به جای آن، گاز سولفید هیدروژن (H2S) به گاز SO2 سوزانده می شود: (2H2S+3O2à2H2O+2SO (-518 kj/mol سپس با استفاده از اکسیژن و اکسید وانادیوم (V) به عنوان کاتالیزور به سولفور تری اکسید، اکسید می شود. SO+2O2à2SO3 (-99 kj/mol)2 (واکنش قابل برگشت است) تری اکسید گوگرد به اسید سولفوریک H2SO4 هیدرات(آب میگیرد) می شود. (SO2+3H2OàH2SO4 (g) (-101 kj/mol2 آخرین مرحله چگالی سولفوریک اسید را به مایع 98-97% رساندن است: H2SO4 (g)à H2SO4 (l) (-69 kj/mol) |
Wet sulfuric acid process In the first step, sulfur is burned to produce sulfur dioxide: S(s) + O2(g) → SO2(g) or, alternatively, hydrogen sulfide (H2S) gas is incinerated to SO2 gas: 2H2S+3O2à2H2O+2SO (-518 kj/mol) This is then oxidized to sulfur trioxide using oxygen with vanadium(V) oxide as catalyst 2SO+2O2à2SO3 (-99 kj/mol) (reaction is reversible) The sulfur trioxide is hydrated into sulfuric acid H2SO4: 2SO2+3H2OH2SO4 (g) (-101 kj/mol) The last step is the condensation of the sulfuric acid to liquid 97–98% H2SO4: H2SO4 (g)à H2SO4 (l) (-69 kj/mol) |
||||||||||||||||||||||||
دیگر روش که ماکمتر به خوبی میشناسیم روش متابی سولفید است، که در آن متابی سولفیت در انتهای یک بشر قرار داده می شود و 6/12 مولار اسید هیدروکلریک غلیظ اضافه می شود. گاز حاصل از جوشاندن اسید نیتریک که بخارات خرمایی را آزاد می کند. اتمام واکنش با توقف تولید گازها مشخص میشود. در این روش ایجاد بخار جدایی ناپذیر است که بسیار راحت است. SO2 + HNO3 + H2O→ H2SO4 + NO اسید سولفوریک را می توان در آزمایشگاه بوسیله سوختن گوگرد در هوا و حل کردن گاز تولید شده در محلول هیدروژن پراکسید تولید کرد. SO2 + H2O2 → H2SO4 تا قبل از 1900، بیشتر اسید سولفوریک برای فرآیند محفظه سربی تولید میشد. در اواخر سال 1940، اسید سولفوریک تا 50 درصد در ایالات متحده توسط فرآیند دستگاه محفظه تولید میشد. |
Another method is the less well-known metabisulfite method, in which metabisulfite is placed at the bottom of a beaker, and 12.6 molar concentration hydrochloric acid is added. The resulting gas is bubbled through nitric acid, which will release brown/red vapors. The completion of the reaction is indicated by the ceasing of the fumes. This method does not produce an inseparable mist, which is quite convenient. SO2 + HNO3 + H2O→ H2SO4 + NO Sulfuric acid can be produced in the laboratory by burning sulfur in air and dissolving the gas produced in a hydrogen peroxide solution. SO2 + H2O2 → H2SO4 Prior to 1900, most sulfuric acid was manufactured by the lead chamber process. As late as 1940, up to 50% of sulfuric acid manufactured in the United States was produced by chamber process plants. |
||||||||||||||||||||||||
|
امنیت و خطرات کد اظهارنامه خطر: سیستم جهانی طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی (GHS) که توسط کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای اروپا (UNECE)ایجاد شده، یک سیستم هماهنگ بین المللی برای رسیدگی به حمل و نقل، استفاده و دفع مواد شیمیایی در حین محافظت از سلامت انسان و محیط است. GHS در سراسر جهان از جمله توسط سازمان های دولتی ایالات متحده اجرا می شود. اطلاعات در این بخش عناصر اساسی برچسب GHS را دربر می گیرد و همه چیز را شامل نمی شود. طبقه بندی GHS
اطلاعات ممکن است بین اعلان ها بسته به ناخالصی ها، افزودنی ها و عوامل دیگر متفاوت باشد. |
Safety and Hazards hazard statement code: The Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) developed by the United Nations Economic Commission for Europe (UNECE) is an internationally-harmonized system to address the handling, transport, use, and disposal of chemicals while protecting human health and the environment. GHS is being implemented globally including by U.S. government agencies. The information in this section addresses basic label elements of GHS and is not all-inclusive. GHS Classification
Information may vary between notifications depending on impurities, additives, and other factors. |
||||||||||||||||||||||||
|
سازمان حفاظت محیط زیست ایمنی شیمیایی اسید سولفوریک مایع - مثلث زرد - این ماده شیمیایی، شاخصهای مورد نیاز برای انتخاب ایمن را برای طبقه بندی مواد تشکیل دهنده آن برآورد کرده است، اما دارای برخی مسائل مربوط به جزییات ویژگی های ذاتی ماده است. بویژه، یک ماده شیمیایی با این کد دارای خطرات زیادی برای سلامت انسان و محیط زیست همراه است. در حالی که این طبقه بندی جزو بهترین دسته بندی برای مواد شیمیایی است ولی برای هر ماده باید شرایط خاص استفاده آن در نظر گرفته شود . |
EPA Safer Chemical Sulfuric acid (aqueous) - Yellow triangle - The chemical has met Safer Choice Criteria for its functional ingredient-class, but has some hazard profile issues. Specifically, a chemical with this code is not associated with a low level of hazard concern for all human health and environmental endpoints. While it is a best-in-class chemical and among the safest available for a particular function, the function fulfilled by the chemical should be considered an area for safer chemistry innovation. |
||||||||||||||||||||||||
|
خطرات سلامتی باعث خوردگی تمام بافت های بدن میشود. استنشاق بخار آن می تواند باعث آسیب جدی ریه شود. تماس با چشم ممکن است منجر به از دست دادن بینایی کامل شود. تماس پوستی ممکن است باعث ایجاد necrosis شدید شود. مقدار مرگبار برای بزرگسالان: بین 1 قاشق چای خوری و نیم اونس از ماده شیمیایی غلیظ است. حتی اگر چندین قطره به نای دسترسی پیدا کند ممکن است کشنده باشد. قرار گرفتن در معرض مداوم ممکن است سبب برونشیت نای، استوماتیت، ملتحمه و گاستریت شود. سوارخ کردن معده و التهاب ممکن است رخ دهد و ممکن است درادامه فروپاشی گردش خون را به همراه داشته باشد. شوک گردش خون اغلب علت فوری مرگ است. برای کسانی که بیماری مزمن تنفسی، دستگاه گوارش، یا عصبی ویا هر گونه بیماری چشم و پوست دارند خطرات بیشتری را دارا است. (EPA، 1998) تماس با چشم یا پوست باعث سوختگی شدید میشود، شدت سوختگی بسته به قدرت اسید است. خوردن آن می تواند باعث تحریک شدید دهان و معده گردد. (USCG، 1999) |
Health Hazard Corrosive to all body tissues. Inhalation of vapor may cause serious lung damage. Contact with eyes may result in total loss of vision. Skin contact may produce severe necrosis. Fatal amount for adult: between 1 teaspoonful and one-half ounce of the concentrated chemical. Even a few drops may be fatal if the acid gains access to the trachea. Chronic exposure may cause tracheobronchitis, stomatitis, conjunctivitis, and gastritis. Gastric perforation and peritonitis may occur and may be followed by circulatory collapse. Circulatory shock is often the immediate cause of death. Those with chronic respiratory, gastrointestinal, or nervous diseases and any eye and skin diseases are at greater risk. (EPA, 1998( Contact with eyes or skin causes severe burns, the severity depending on the strength of the acid. Ingestion can cause severe irritation of mouth and stomach. (USCG, 1999( |
||||||||||||||||||||||||
|
اثرات قرار گرفتن در معرض کوتاه مدت این ماده برای چشم، پوست و دستگاه تنفسی بسیار خورنده است.در معرض بلعیدن ممکن است به علت تورم در گلو دچار آسیب دیدگی شود. استنشاق غلظت های بالا باعث ایجاد oedema ریه می شود، اما فقط پس از خوردگی اولیه اثرات بر روی چشم و دستگاه تنفسی فوقانی آشکار شده است. استنشاق ممکن است واکنش های آسم مانند (RADS) ایجاد کند. |
Effects of Short Term Exposure The substance is very corrosive to the eyes, skin and respiratory tract. Corrosive on ingestion Exposure could cause asphyxiation due to swelling in the throat. Inhalation of high concentrations may cause lung oedema, but only after initial corrosive effects on the eyes and the upper respiratory tract have become manifest. Inhalation may cause asthma-like reactions (RADS). |
||||||||||||||||||||||||
|
اثرات قرار گرفتن در معرض طولانی مدت تماس تکراری یا طولانی مدت با پوست ممکن است باعث درماتیت شود. استنشاق مکرر یا طولانی مدت ممکن است بر ریه ها اثر بگذارد. خطر فرسایش دندان پس از تکرار یا طولانی شدن قرار گرفتن در معرض بخارات از این ماده اتفاق می افتد. بخار این اسید معدنی قوی برای انسان ها خطر سرطان زایی دارد. |
Effects of Long Term Exposure Repeated or prolonged contact with skin may cause dermatitis. Repeated or prolonged inhalation may cause effects on the lungs. Risk of tooth erosion upon repeated or prolongated exposure to an aerosol of this substance. Mists of this strong inorganic acid are carcinogenic to humans. |
||||||||||||||||||||||||
|
خطرات آتش سوزی بسیار واکنش پذیر است و در تماس با مواد قابل احتراق رقیق شده قابل اشتعال است. هنگامی که گرم می شود، گازهای بسیار سمی از خود منتشر میکند. ازتماس با گرما؛ آب و مواد آلی اجتناب شود. اسید سولفوریک با مجموعه ای عظیم از مواد ناسازگار است. میتواند در دما و فشار بالا تحت تغییرات شیمیایی شدید قرار گیرد. ممکن است با آب به شدت واکنش نشان دهد. هنگامی که گرم می شود، گازهای بسیار سمی انتشار میدهد. پلیمریزاسیون آن خطرناک است و ممکن نیست رخ دهد. |
Fire Hazard It is highly reactive and capable of igniting finely-divided combustible materials on contact. When heated, it emits highly toxic fumes. Avoid heat; water and organic materials. Sulfuric acid is incompatible with an enormous array of substances. Can undergo violent chemical change at elevated temperatures and pressure. May react violently with water. When heated, it emits highly toxic fumes. Hazardous polymerization may not occur. (EPA, 1998( |
||||||||||||||||||||||||
|
حمل و نقل و انبار از دستورالعمل ERG 137 [مواد - واکنش دهنده آب - خوردگی]: به طور کامل پوشش، لباس محافظ بخار باید برای نشت و نشت بدون آتش استفاده شود. مایع آسیب دیده و یا مواد ریخته شده را لمس نکنید مگر اینکه لباس های محافظ مناسب پوشیده شود. اگر میتوانید بدون خطر، نشت را متوقف کنید. از اسپری آب برای کاهش بخارات استفاده کنید. آب را به طور مستقیم بر روی نشت، محل نشتی یا داخل ظرف آب قرار ندهید. از سوخت های قابل احتراق (چوب، کاغذ، روغن، و غیره) از مواد ریخته شده دور نگه داشته شود. زباله های کوچک: با زمین خشک ، شن و ماسه خشک یا دیگر مواد غیر قابل احتراق و در ادامه ورق های پلاستیکی برای به حداقل رساندن گسترش و یا تماس با باران پوشیده شود. برای جمع آوری مواد و استفاده از ابزارهای تمیز و غیرقابل جابجایی، آن را با ظروف پلاستیکی محکم بپوشانید تا بعدا دفع شود. جلوگیری از ورود به آبراه، فاضلاب، زیرزمین یا مناطق محدود. (ERG، 2016) مواد را دور از منابع آب و فاضلاب نگهداری کنید. ساخت آبراه برای داشتن جریان ضروری است. مواد ریخته شده با سنگ آهک خرد شده، سدیم کربنات و یا آهک خنثی شود. اسپری آب یا بخار آب برای کاهش بخارات اعمال شود. بخار خورنده یا سمی است و باید برای مهار آن ها از آب کافی استفاده شود. دفع زباله: حفر گودال، حوضچه، تالاب، محل نگهداری برای مواد حاوی مایع یا جامد. جریان سطحی با استفاده از خاک، کیسه های شن و ماسه، پلی اورتان فوم یا بتن فوم پوشیده شود. توده مایع با خاکستربادی و یا پودر سیمان جذب شود. با آهک کشاورزی (CaO)، کربنات کلسیم (CaCO3) یا بی کربنات سدیم (NaHCO3) خنثی شود. نشت آب: با آهک کشاورزی (CaO)، کربنات کلسیم (CaCO3) یا بی کربنات سدیم (NaHCO3) خنثی کنید. (AAR، 1999) |
Handling and Storage Excerpt from ERG Guide 137 [Substances - Water-Reactive - Corrosive]: Fully encapsulating, vapor-protective clothing should be worn for spills and leaks with no fire. Do not touch damaged containers or spilled material unless wearing appropriate protective clothing. Stop leak if you can do it without risk. Use water spray to reduce vapors; do not put water directly on leak, spill area or inside container. Keep combustibles (wood, paper, oil, etc.) away from spilled material. SMALL SPILL: Cover with DRY earth, DRY sand or other non-combustible material followed with plastic sheet to minimize spreading or contact with rain. Use clean, non-sparking tools to collect material and place it into loosely covered plastic containers for later disposal. Prevent entry into waterways, sewers, basements or confined areas. (ERG, 2016). Keep material out of water sources and sewers. Build dikes to contain flow as necessary. Neutralize spilled material with crushed limestone, soda ash, or lime. Apply water spray or mist to knock down vapors. Vapor knockdown water is corrosive or toxic and should be diked for containment. Land spill: Dig a pit, pond, lagoon, holding area to contain liquid or solid material. Dike surface flow using soil, sand bags, foamed polyurethane, or foamed concrete. Absorb bulk liquid with fly ash or cement powder. Neutralize with agricultural lime (CaO), crushed limestone (CaCO3) or sodium bicarbonate (NaHCO3). Water spill: Neutralize with agricultural lime (CaO), crushed limestone (CaCO3), or sodium bicarbonate (NaHCO3). ( AAR, 1999( |
||||||||||||||||||||||||
|
شرایط نگهداری خشک. جدا از غذا و مواد خوراکی و مواد ناسازگارنگهداری شود. خطرات شیمیایی را ببینید. فقط در بسته بندی اصلی نگهداری کنید. ظرف را بطور محکم در یک محل خشک و خوب با تهویه مناسب نگه دارید. کانتینرهای باز شده باید به دقت استاندارد شده و جهت جلوگیری از نشت نگهداری شوند. سیگار کشیدن، چراغ های روشن، شعله های آتش و ابزارهای تولید جرقه در نزدیکی carboys اسید سولفوریک مجاز نیست، drums ، مخزن ماشین ها یا مخازن ذخیره سازی فلزی به علت تولید احتمالی مخلوط های انفجاری هیدروژنی در حین ذخیره سازی مجاز نخواهد بود. |
Storage Conditions Dry. Separated from food and feedstuffs and incompatible materials. See Chemical Dangers. Store only in original packaging. Keep container tightly closed in a dry and well-ventilated place. Containers which are opened must be carefully resealed and kept upright to prevent leakage Smoking, open lights, flames, and spark-producing tools shall not be permitted near sulfuric acid carboys, drums, tank cars, or metal storage tanks because of the possible production of explosive mixtures of hydrogen during storage. |
||||||||||||||||||||||||
|
روش های پاکسازی: اقدامات پیشگیرانه در صورت وقوع: اقدامات احتیاطی شخصی، تجهیزات حفاظتی و روش های اضطراری: از ماسک استفاده شود. از تنفس بخارات، غبار یا گاز اجتناب شود. از تهویه مناسب اطمینان حاصل شود. پرسنل به مناطق امن انتقال داده شوند. اقدامات احتیاطی محیط زیست: اجازه ندهید که محصول به فاضلاب برسد. روش ها و مواد برای مهار و تمیز کردن: با مواد جاذب، جذب شده و زباله های خطرناک دفع شود. برای دفع در ظروف مناسب و در بسته نگهداری شود. در زمین: برای نشتی کوچک، منطقه آلوده را با بیکربنات سدیم یا مخلوط سدیم کربنات/ آهک خرد شده (50/50) پوشش داده و مخلوط کنید. محصولات خنثی شده را در ظرف برای دفع کردن انتقال داده شود. اگر عامل خنثی کننده در دسترس نیست، منطقه را با شن و ماسه یا خاک برای جذب مایع پوشش دهید و با بیل به ظروف برای دفع انتقال دهید. در آب: بی کربنات سدیم به عنوان یک ماده خنثی کننده در محل توصیه می شود از اضافه کردن بیش از حد اجتناب شود، زیرا باعث افزایش بیش از حد pH و همچنین تولید گرمای واکنش می شود. سایر عوامل که ممکن است برای خنثی شدن مورد توجه قرار گیرند عبارتند از: دولومیت کالسیک (که در آن قلیائیت بیش از حد قابل کنترل است)، اکسید کلسیم (که در آن قلیا می تواند تحمل شود)، و هیدروکسید کلسیم (جایی که گچ تشکیل و خنثی می کند) و سدیم کربنات (که در آن محتوای کلسیم و منیزیم نگهداری می شود) |
Cleanup Methods: ACCIDENTAL RELEASE MEASURES: Personal precautions, protective equipment and emergency procedures: Wear respiratory protection. Avoid breathing vapors, mist or gas. Ensure adequate ventilation. Evacuate personnel to safe areas. Environmental precautions: Do not let product enter drains. Methods and materials for containment and cleaning up: Soak up with inert absorbent material and dispose of as hazardous waste. Keep in suitable, closed containers for disposal. On Land: For small spills, cover the contaminated area with sodium bicarbonate or a mixture of soda ash/slaked lime (50/50) and mix. Shovel the neutralized residues into containers for disposal. If neutralizing agent is not available, cover the area with sand or earth to absorb the liquid and shovel into containers for disposal. In Water: Sodium bicarbonate is recommended as an in situ neutralizing agent to avoid overdosing, resulting in too great a pH increase as well as the lower heat of reaction. Other treating agents that may be considered for neutralization are: calcined dolomite (where overrun of alkali; can be tolerated), calcium oxide (where overrun of alkali can be tolerated), and calcium hydroxide (where gypsum forms and slows neutralization), and sodium carbonate (where Ca and Mg content are to be kept low). |
||||||||||||||||||||||||
|
مواد ناسازگار: بازها، هالید ها، مواد ارگانیک، کاربید، فولمینات، نیترات، پیکرات، سیانید، کلرات، هالید های قلیایی، نمک های روی، پرمنگنات، به عنوان مثال پرمنگنات پتاسیم، پراکسید هیدروژن، آزید، پرکلرات، نیترومتان، فسفر؛ واکنش شدید با: سیکلوپنتیادیون، سیکلوپنتانون اکسیم، نیترواریل آمینها، دیسیلیکید هگزالیتیوم، اکسید فسفر (iii)، فلزات پودری. |
Incompatible materials: Bases, halides, organic materials, carbides, fulminates, nitrates, picrates, cyanides, chlorates, alkali halides, zinc salts, permanganates, e.g. potassium permanganate, hydrogen peroxide, azides, perchlorates, nitromethane, phosphorous; Reacts violently with: cyclopentadiene, cyclopentanone oxime, nitroaryl amines, hexalithium disilicide, phosphorous(iii) oxide, powdered metals. |
||||||||||||||||||||||||
|
واکنش پذیری بسیار واکنش پذیر، بیشتر فلزات را در خود حل میکند، پتاسیم و سولفوریک اسید: واکنش انفجاری است. پراکسوكرومات نقره و اسید سولفوریک: در تلاش برای تهیه "اسید پركرومیک"، مخلوطی از پراكسوكرومات و نقره (یا باریم) و اسید سولفوریک 50٪ كه در دمای -80 درجه سانتیگراد تهیه شده است، به طور انفجاری واكنش داده شده در دمای 30 تا درجه سانتیگراد گرم می شود. اسید سولفوریک با سدیم به آرامی واکنش نشان می دهند، در حالی که با محلول های آبی با انفجار واکنش نشان می دهند. تالیم آزیدوتیوکربنات و اسید سولفوریک: نمک انفجاری بسیار ناپایدار با تماس با اسید سولفوریک آغاز می شود |
Reactivity Very reactive, dissolves most metals; Potassium and sulfuric acid: Interaction is explosive. Silver peroxochromate and sulfuric acid: In attempts to prepare "perchromic acid," a mixture of silver (or barium) peroxochromate and 50% sulfuric acid prepared at -80 deg C reacted explosively on slow warming to about -30 deg C. Sulfuric acids react slowly with sodium, while the aqueous solutions react explosively. Thallium (I) azidodithiocarbonate and sulfuric acid: The highly unstable explosive salt is initiated by contact with sulfuric acid. |
||||||||||||||||||||||||
|
پایداری/عمر مفید: پایدار در شرایط ذخیره سازی توصیه شده. موارد استفاده:
|
Stability/Shelf Life: Stable under recommended storage conditions. Uses:
|
||||||||||||||||||||||||
|
References
|
|||||||||||||||||||||||||
تهیه شده در واحد پژوهش و گسترش جلاپردازان پرشیا
Prepared by research and development unit of jalapardazan Persia
آذر96
http://www.jalapardazan.com/bank-articeles/health-articles-plating/776-acids-for-plating,-applications,-safety-and-hazards.html
لینک مطلب در سایت نویسنده مقاله
کاربردهاي نانوپوششها در صنعت شيرآلات بهداشتي - نشریه پیام آبکار
نشریه پیام آبکار – بهار ۱۳۹۵
نشست معرفي
کاربردهاي نانوپوششها در صنعت شيرآلات بهداشتي
نشست تخصصي «معرفي کاربردهاي نانوپوششها در صنعت شيرآلات بهداشتي» با هدف آشنايي صنعت‌گران فعال در حوزه شيرآلات با پتانسيل‌هاي فناوري‌نانو، در تاريخ شانزدهم خردادماه 95 در محل ستاد توسعه فناوري نانو، برگزار شد.
در ابتداي اين نشست دکتر اسدي‌فرد مدير کارگروه صنعت‌و‌بازار ستاد توسعه فناوري نانو به معرفي ستاد و دستاوردهاي حوزه فناوري‌نانو در 10 سال گذشته پرداخت.
وي با تاکيد بر رويکرد اصلي برنامه 10ساله دوم ستاد جهت توسعه صنعتي و توليد محصولات و صادرات فناوري‌ها و محصولات ايراني به بازارهاي جهاني افزود: «هدف از برگزاري نشست‌هاي تخصصي با صنايع مختلف آشنايي صنايع با فناوري‌نانو و پتانسيل‌ها و کارايي اين فناوري نوين است تا صنايع با استفاده از اين پتانسيل‌ها و ايجاد نوآوري و فضاي رقابتي سبب ايجاد تحول و نهايتا بهبود کيفيت محصولات و صنايع خود شوند.»
مدير کارگروه صنعت و بازار ستاد نانو خاطر نشان کرد: «ستاد توسعه فناوري نانو در راستاي رسوخ فناوري نانو در صنعت تاکنون 200 طرح در دوبخش شرکت‌هاي صنعتي متوسط (140 مورد از جمله بهران فيلتر، نيرومحرکه و...) و شرکت‌هاي صنعتي بزرگ (60 مورد شامل گروه صنعتي گلرنگ، مپنا، تراکتورسازي و پتروشيمي غدير) به اجرا رسانده است.»
دکتر اسدي‌فرد خاطر نشان کرد: «يکي از مهم‌ترين عوامل توسعه صنايع در کشورها توسعه خطوط توليد و ماشين‌آلات صنعتي است، اين موضوع نيز يکي از برنامه‌هاي جدي ستاد توسعه فناوري نانو در سال‌هاي آتي است.»
وي در پايان تصريح کرد: «سرمايه‌گذاري و بودجه سالانه ايران در حوزه نانو در حال حاضر 20 ميليون دلار است در حالي که در آمريکا سالانه 2 ميليارد دلار در بحث‌هاي زيرساختي و توسعه‌اي نانو از سوي دولت اين کشور و چندين برابر اين بودجه از سوي صنايع در راستاي توسعه فناوري نانو اختصاص مي‌يابد. بنابراين بايستي صنايع بيشتر در زمينه سرمايه‌گذاري در حوزه فناوري نانو ورود کنند اين اتفاق مطمئنا سبب رقابت‌پذيري، رشد و توسعه صنايع نيز خواهد بود.»
در ادامه نشست، دکتر علم‌خواه، کارشناس صنعتي ستاد توسعه فناوري‌نانو در حوزه نانوپوشش سخنراني با موضوع «نانوپوششها در صنعت شيرآلات بهداشتي (فناوري، کاربردها و فرصت‌هاي تجاري)» ارائه نمود.
وي در خصوص عوامل خرابي قطعات در صنعت خاطر نشان کرد: «با توجه به اينکه 70 درصد خرابي قطعات در صنايع به دليل تخريب سطوح، 15 درصد شکست و 15 درصد به دليل کهنگي است بايستي عوامل تخريبي را با استفاده از روشهاي نوين و کارامد کاهش داد.»
علم‌خواه افزود: «آلودگي محيط زيست ناشي از آبکاري کروم سخت، عدم توليد محصولات با تنوع رنگي مختلف و مقاومت در برابر سايش، خراش، کدرشدگي بر اثر استفاده از محلول‌هاي شيميايي و نداشتن خواصي مانند آنتي‌باکتريال و ضداثرانگشت از جمله چالش‌هاي مهم در صنعت توليد شيرآلات صنعتي است. در راستاي رفع اين چالش‌ها استفاده از فناوري‌نانوپوشش‌ها از جمله فناوري PVD و نانوآبکاري راهکاري مناسب و کارآمد است.»
وي ادامه داد: «نانوپوششها براساس کاربردشان به چهار دسته پوشش‌هاي سخت، پوشش‌هاي تزييني، نوري و الکترونيکي تقسيم ميشوند. همچنين سه روش لايه‌نشاني کلي شامل حالت گازي (روشهاي CVD،PVD و IBAD)، حالت محلول (روشهاي رسوب‌دهي محلول‌شيميايي، رسوب‌دهي الکتروشيميايي و سل- ژل) و حالت مذاب يا نيمه‌مذاب (روشهاي ليزر، پاشش‌حرارتي و جوشکاري) موجود و با توجه کاربرد و خواص مورد انتظار بهره‌برداري ميشوند.»
به گفته دکتر علم‌خواه، نانوپوششها در صنعت شيرآلات بهداشتي در بخش ابزارها و قالب‌هاي ساخت شيرآلات مانند ابزارهاي ماشين‌کاري و قالب‌هاي ريخته‌گريي و در بخش ايجاد پوشش‌هاي رنگي و با دوام بر شيرآلات بهداشتي و يراق‌آلات ساختماني کاربردهاي گسترده‌اي دارند. همچنين از ديگر کاربردهاي نانوپوششها در اين صنعت مي‌توان به ايجاد خاصيت‌هايي چون ضدسايش، خودتميزشوندگي، ضداثرانگشت و آنتي‌باکتريال اشاره نمود.
وي در ادامه شماتيکي از دستگاه PVD و نحوه عملکرد آن را معرفي و تشريح نمود و در پايان تصريح کرد: «در مجموع بهره‌گيري از فناوري نانوپوششها در صنعت شيرآلات بهداشتي مي‌تواند سبب افزايش کيفيت سطحي مقاوم به خراش محصولات و کاهش آلودگي‌هاي زيست‌محيطي و حذف مضرات احتمالي در اين صنعت، افزايش تنوع رنگي‌شيرآلات و نهايتا افزايش جذب مشتري ميگردد.»
در بخش دوم اين نشست مهندس موسوي‌زاده کارشناس کارگروه صنعت‌و‌بازار ستاد توسعه فناوري نانو به تشريح برنامه‌هاي حمايتي ستاد نانو در راستاي توسعه تجهيزات و ماشين‌آلات صنعتي پرداخت.
از جمله جذابيت‌هاي اين برنامه حمايتي مي‌توان به اين موارد اشاره کرد:
سود پايين تسهيلات نسبت به وام‌هاي بانکي (10 درصد)؛
فرايند سريع دريافت تسهيلات (حداکثر يک ماه کاري)؛
سقف ليزينگ: 80 درصد مبلغ دستگاه؛
تا 4 ماه سقف استراحت جهت ساخت و تحويل دستگاه؛
زمان بازپرداخت 24ماه.
همچنين ساير حمايتهاي اين برنامه شامل «امکان پوشش‌دهي رايگان ( تحقيق و توسعه)»، «رصد آخرين فناوري‌ها (کمک هزينه تحليل پتنت)» و «امکان بهره‌مندي از خدمات پوشش دهي با تسهيلات 6 ماهه» است.
در ادامه اين نشست مهندس رشيدي مدير فني شرکت يارنيکان صالح به معرفي دستگاه ARCPVD طراحي و ساخته شده در اين شرکت پرداخت. به گفته مهندس رشيدي سازگاري با محيط زيست، افزايش مقاومت در برابر خوردگي، ايجاد رنگ‌هاي مختلف و کاهش هزينه‌هاي توليد در مقياس صنعتي ازجمله ويژگي‌هاي استفاده از روش PVD در راستاي ايجاد نانوپوششها بر محصولاتي چون شيرآلات بهداشتي است.
در بخش پاياني اين نشست، حاضران سوالات و چالش‌هاي خود را در خصوص مطالب مطرح شده بيان‌کرده و مهندس نجيمي، دبير کارگروه صنعت‌و‌بازار ستاد توسعه‌فناوري نانو، مهندس موسوي‌زاده، دکتر علم‌خواه و مهندس رشيدي پاسخ‌گوي سوالات بودند.
از جمله موارد مطرح شده مي‌توان به نکات زير اشاره نمود:
قيمت تمام شده محصولات در روش PVD و صرفه اقتصادي اين روش نسبت به روش آبکاري؛
ظرفيت خروجي دستگاه ArcPvd شرکت يارنيکان صالح؛
خدمات و حمايتهاي ستاد توسعه فناوري نانو در خصوص پوشش‌دهي قالب‌ها و فرآيندهاي توليد؛
مشکلات تميزکاري سطوح پيش از فرآيند پوشش‌دهي و ضايعات ايجاد شده در اين فرايند؛
ايجاد تنوع رنگي در شيرآلات؛
تکرارپذير فرايند سيستم پوشش‌دهي.
لازم به ذکر است در اين نشست تخصصي نمايندگاني از شرکت‌هاي فعال در حوزه ساخت شيرآلات بهداشتي از جمله شيبه، رهآب، کلارپويا، کيان، ريسکو، نوتريکا و KWC حضور داشتند.
برای اشنایی بیشتر با ارسال کننده مقاله به سایت نشریه پیام آبکار مراجعه نمایید
لزوم مدرنيزه صنعت آبکاري ايران همسو با حفظ محيط زيست - نشریه پیام آبکار
نشریه پیام آبکار – پاییز ۱۳۹۴
لزوم مدرنيزه صنعت آبکاري ايران همسو با حفظ محيط زيست
تهيه و تنظيم:
سارا زمانيان
دکتراي شيمي
مدير تحقيق و توسعه شرکت فلزاب
فناوري سطح (آبکاري و پوشش دهي) به صورت گسترده تمام صنايع را در برمي گيرد و به دليل اهميت آن در افزايش دوام و ماندگاري قطعات و جلوگيري از خوردگي، موجب حفظ ميلياردها تومان ثروت ملي مي شود. از اين رو در سرتاسر دنيا اين صنعت به عنوان تکنولوژي توانمند ساز (Enabling Technology) شناخته مي شود. جاي خوشبختي است، که زادگاه اين صنعت فراگير، در ايران باستان بوده است. اين موضوع درکتابي با عنوان زير توسط پروفسوردکترناصرکنعاني به زبان انگليسي تأليف و توسط شرکت فلزاب به چاپ رسيده است.
Surface Finishing
Through Chemical Plating
A Parthian Discovery 2000 Years Ago
توزيع اين کتاب در مجامع علمي جهان رويکردي نو را نسبت به پيشينه اين صنعت به جهانيان نشان داد. از اين رو جا دارد که نسل حاضر با استفاده از پتانسيل‌هاي عظيم فناوري سطح و سابقه تاريخي ايران در اين زمينه قدم‌هاي موثري برداشته و ايران را تا مرتبه يکي از قطب‌هاي موثر فناوري سطح جهان سوق دهند.
وضعيت صنعت آبکاري در ايران امروز
با وجودي که پس از آن شکوه و عظمت صنعتي، پيشينيان ما اين دستاورد بزرگ را به فراموشي سپردند و تا نيم قرن اخير نيز آثاري از فناوري سطح در جامعه ملموس نبود، ليکن پيشکسوتان اين صنعت در دهه هاي اخيرتلاش زيادي براي شناسايي اين صنعت نمودند. در نتيجه اين تلاش ها، اين صنعت فراگير از زير مجموعه صنف سماورسازان خارج شده و وزارت صنعت و معدن آن را به نام صنعت آبکاري شناسايي نمود. اکنون صنعت آبکاري به همت اين دل سوزان داراي مجلات تخصصي و سمينارهاي حرفه اي براي معرفي نوآوري‌هاي خود مي باشد.
با وجود تمامي اين تلاش ها، اين صنعت اکنون در ايران تا حدود بسيار زيادي با سازوکار سنتي در حال انجام است و عدم توجه به راه اندازي واحدهاي آبکاري با خطوط تمام اتوماتيک و نيز رقابت منفي بر پايه قيمت دستمزد آبکاري، منجر به بروز مشکلات متعددي شده است. از جمله اين مشکلات مي توان به رشد بي رويه واحدهاي کوچک آبکاري با توليدات فاقد کيفيت و آلاينده محيط زيست، تعطيلي بسياري از واحدهاي فعال در اين صنعت در طي دو دهه اخير و بروز بيماريهاي جدي ناشي از عدم رعايت استانداردهاي ايمني براي کارگران فعال در اين واحدها را نام برد.
لذا با توجه به نياز امروز و فرداي ايران به اين صنعت مهم و نيز گستردگي و پتانسيل اين فناوري در کشور، وقت آن رسيده است که اين صنعت با ارزش، مدرنيزه شده و با به کارگيري ماشين آلات و تجهيزات به روز شده و آخرين يافته ها در زمينه فرايندهاي شيميايي و دانش فني مورد استفاده در خطوط آبکاري، تصفيه پساب هاي صنعتي، بازيافت آب و صيانت از نيروي کار به طور جدي مورد بررسي، تجزيه، تحليل و بازنگري ريشه اي قرار گيرد. از اين رو براي نيل به اهداف فوق راه کارهاي زير ارائه مي گردد:
تجميع واحدهاي آبکاري کوچک و متوسط
تجميع واحدهاي آبکاري کوچک و متوسط علاوه بر جلوگيري از تعطيلي و حذف آن ها باعث بالارفتن توانايي مالي واحدهاي تشکيل شده جديد مي شود. دراين صورت اين واحدهاي جديد قادر به خريد ماشين آلات مدرن براي خطوط توليدي خود، استفاده از فرآيندها و مواد شيميايي اوليه جديد و نيز راه اندازي بخش هاي تصفيه پساب خواهند بود. مسلما اين موارد موجب ارتقاِء کيفيت پوشش دهي و محصولات توليدي، فراهم آوردن ايمني بيشتر براي نيروي کار و نيز حفظ محيط زيست خواهد شد.
برگزاري نمايشگاه هاي تخصصي فناوري سطح
تغيير ديدگاه مثبت جامعه نسبت به فناوري سطح و فعاليتهاي مختلف جامعه صنعتي در اين حوزه، برگزاري نمايشگاه هاي تخصص فتاوري سطح (آبکاري) با نام Persian Surface Technology Fair 
موجبات ارتباط گسترده صاحبان صنعت آبکاري کشور را با همه دست اندرکاران اين رشته فراهم مي کند. که در نتيجه آن تکنولوژي مورد استفاده در سطح فناوري روز جهان ارتقاء يافته و ايران را به قطب علمي، صنعتي و نمايشگاهي در منطقه خاورميانه تبديل مي نمايد.
نظارت و حمايتهاي مالي سازمانهاي حامي حفظ محيط زيست
ورود پسابهاي صنعتي تصفيه نشده و خام به جريان هاي آب و محيط هاي پذيرنده، موجب بروز بحران هاي زيست محيطي و آسيب جدي به طبيعت، حيات وحش، اکوسيستم و در نهايت سلامت افراد جامعه مي شود. لذا تصفيه، بهره برداري از ضايعات باقي مانده و بازيافت آب از اين پساب ها علاوه بر جلوگيري از بروز اين بحران ها کمک شاياني را به بهره برداري بهينه از منابع آب و حفظ آنها مي نمايد. با توجه به خصوصيات جغرافيايي ايران استفاده مجدد از پسابهاي صنعتي و بازيافت آب از ضرورت بيشتري برخودار است. در حال حاضر به علت وجود پاره اي از مشکلات در اين بخش، محيط زيست کشورمان با بحران هاي جدي زيست محيطي روبرو شده است، که در صورت عدم نظارت و رسيدگي هرچه سريعتر، در سال هاي آينده اين بحران به فاجعه زيست محيطي مانند آنچه که امروز براي درياچه اروميه اتفاق افتاده است، بدل خواهد شد. لذا مقتضي است که تمام واحدهاي صنعتي فعال در حوزه آبکاري به بخش هاي تصفيه پساب استاندارد و مدرن مجهز شوند. اين امر علاوه بر تغيير ديدگاه صاحبان اين صنعت، نظارت و کمک هاي جدي سازمان حفاظت محيط زيست و سازمان هاي ديگر حامي محيط زيست را مي طلبد. اين سازمان ها علاوه بر نظارت جدي و سختگيرانه، با ابزارهاي تشويقي چون پرداخت وام هاي بلند مدت و کم بهره جهت خريد تجهيزات مدرن تصفيه پساب مانند فناوري نوين پساب صفر يا
Zero Liquid Discharge (شکل 1)، آموزش کارکنان بخش‌هاي مرتبط و نيز حمايت از بخش ها و شرکت هاي خصوصي فعال در اين زمينه مي توانند موثرترين عامل جهت حفظ محيط زيست کشور عزيزمان باشند. بديهي است که حمايت اين واحدها در کنار همکاري صاحبان صنعت موجبات خروج هرچه سريع تر از اين بحران را فراهم مي آورد.
نظارت بيشتر سازمان ملي استاندارد در کيفيت توليدات ايران
سازمان ملي استاندارد ايران به عنوان تنها مرجع رسمي، به منظور انجام تحقيقات درجهت تدوين استاندارد در کشور مي تواند با نظارت جدي تر موجبات بالا بردن کيفيت فناوري سطح ، بهبود روش هاي توليد و کارايي صنايع را فراهم آورد.
اين سازمان قادر است با مجهز و مدرن نمودن آزمايشگاه هاي معتمد طرف قرارداد خود، واحدهاي صنعتي را در توليد کالاهايي مطابق با آخرين استانداردهاي روز جهان ياري نمايد. در اين صورت واحدهاي با توليدات نامرغوب يا در جهت استاندارسازي و در نتيجه مدرنيزه کردن تجهيزات، دانش و مواد اوليه خود گام خواهند برداشت و يا از صنعت کشور حذف خواهند شد. همچنين اين سازمان با صدور گواهينامه ها و حمايت هاي خود مي تواند موجبات تشويق و رقايت مثبت صاحبان اين صنايع را فراهم آورد.
مشارکت مراکز فني در هزينه هاي سرمايه گذاري توليدات جديد
توليدات به روز کارخانجات صنعتي مستلزم سرمايه گذاري مستمر در جهت نمونه سازي، طراحي و ساخت قلّاب آبکاري و ساخت وان فرايندهاي جديد آبکاري براي توليدات جديد مي باشد. تهيه اين نمونه ها از طراحي تا ساخت و اخذ تائيديه خريدار نهايي، هزينه هاي زيادي را براي واحد هاي صنعتي در بردارد. لذا اين مراکر فناوري سطح با ارائه پشتيباني هاي فني به مشتريان مهم خود، آنان در عقد قراردادهاي فروش محصولات ياري مي نمايند.
در کشورهاي پيشرفته، صاحبان صنايع که قصد احداث و يا بهره گيري از فرآيند يا تجهيزات جديدي را دارند، پيش از احداث کارگاه، کارخانه و يا خريداري تجهيزات و مواد جديد به چنين مراکزي مراجعه کرده و با معرفي ديدگاه ها، طرح ها و محصولات توليدي خود از اين مراکز خدمات دريافت مي کنند. اين خدمات شامل انجام تحقيق در مورد فرآيندهاي لازم براي توليد محصولات مورد نظر مي باشد. در نتيجه انجام تحقيقات مختلف در نهايت اين مراکز جديدترين تجهيزات، دانش فني و مواد اوليه دوستدار محيط زيست را به صاحبان اين مشاغل معرفي مي کنند. همچنين براي ايجاد اعتماد و اطمينان از صحت موارد پيشنهادي، محصولات مورد نظر در قالب طرح هاي پايلوت با تجهيزات و مواد پيشنهادي توسط اين مراکز توليد مي شوند تا صاحبان صنايع به طور ملموس و از نزديک با فرايندهاي پيشنهادي، شرايط حقيقي و مشکلات کار آشنا شوند. صاحبان صنايع مي توانند به بازاريابي نمونه هاي توليدي پرداخته و پس از اطمينان کامل از سوددهي کارگاه يا کارخانه مورد نظر خود را احداث کنند. متخصصان اين مراکز پس از احداث خطوط توليدي نيز همواره در کنار صاحبان اين صنايع خواهند بود و با ارائه مشاوره و آموزش به کارکنان مشکلات آنها را به حداقل خواهند رساند. راه اندازي اين مراکز توسط افرادمتخصص، علاوه بر ايجاد کارگاه‌ها و کارخانجات استاندارد و دوستدار محيط زيست موجب کاهش هزينه هاي ناشي از به کارگيري روش هاي سنتي و اجراي طرح هاي اشتباه خواهد شد. از طرف ديگر احداث اين مراکز موجبات اشتغال نيروي انساني تحصيل کرده و متخصص را فراهم مي کند تا ايده هاي نوين خود را در زمينه صنعت آبکاري ارائه دهند. در کشور ما نيز وجود مراکزي براي پشتيباني از افرادي که قصد احداث يا مدرنيزه کارگاه ها يا کارخانجات آبکاري خود را دارند، بسيار ضروري مي باشد.
ورود صاحبان صنعت آبکاري به شاخه‌هاي بيشتري از فناوري سطح
علاوه بر صنعت آبکاري عمومي، فناوري سطح داراي رشته هاي گسترده اي مي باشد. با نگاه به ليست مشارکت کنندگان نمايشگاه هاي فناوري سطح Surface Technology) ( در جهان به اهميت صنايع الکترونيک و پيشرفت هاي اخير جهان در صنايع زير پي مي بريم:
الکترونيک (PCB و IC)
تکنولوژي توليد مواد نيمه رسانا ((Semiconductor (SC)
تکنولوژي آبکاري لايه نازک پيشرفته (Electrolytic Wafer Plating)
اين فناوري ها شامل راه حل هاي نوآورانه براي ايجاد صنايع الکترونيک پيشرفته بوده و بسترهاي لازم براي توليد سيستمهاي تصويربرداري، هوا فضا، پزشکي ، خودرو و مخابرات و ارتباطات و ... را فراهم مي کنند.
مسلماٌ ورود به هريک از عرصه هاي ذکر شده، مسير پيشرفت و خودکفايي کشور را هموارتر خواهد نمود، که خود نيازمند بهره گيري از تجهيزات و فرآيندهاي مدرن و نيز نيروي کار متخصص و آگاه مي باشد.
تضمين کيفيت صنعت آبکاري درخطوط تمام اتوماتيک
امروزه استفاده از خطوط تمام اتوماتيک در صنايع مختلف از جمله صنعت آبکاري به منظور بالابردن بازده و کيفيت کالاهاي توليد شده، کاهش مصرف انرژي و خطاهاي انساني، صيانت از نيروي کار، افزايش ايمني، کاهش زمان هاي مرده و نيز يکنواختي کالاهاي توليدي در کشورهاي درحال توسعه رو به افزايش است. از اين رو براي تجهيز نمودن واحدهاي صنعتي به خطوط تمام اتوماتيک مي توان به موارد زير اشاره کرد:
تبديل خطوط آبکاري از سنتي به خطوط تمام اتوماتيک.
تشويق و حمايت مالي صاحبان واحدهاي آبکاري جهت خريد خط تمام اتوماتيک.
حمايت مالي و تکنولوژيکي واحدهاي ماشين سازي و ابزارسازي براي ساخت ماشين آلات و تجهيزات مطابق آخرين استانداردها.
ايجاد واحد هاي طراحي قلاب و ابزارهاي پوشش دهي با مشارکت صاحبان تکنولوژي روز جهان
حمايت دولت از ايجاد خطوط اعتباري درجهت نواوري در صنعت آبکاري (اين حمايت مي تواند شامل تامين خط تمام اتوماتيک آبکاري با قيمت مناسب براي همه کارگاه ها با مشارکت صاحبان فناوري سطح داخلي و صاحبان تکنولوژي جهاني باشد).
به روز نمودن فرايندهاي آماده سازي وچربي گيري و عدم استفاده از روش هاي سنتي.
استفاده از مواد اوليه با استاندارد فني بالا و دوستدار محيط زيست در فرايندهاي آبکاري.
احداث واحدهاي تصفيه پساب صنعتي مطابق آخرين استانداردهاي محيط زيست.
آموزش هاي فني و حرفه اي و به کارگيري آخرين ماشين آلات و تجهيزات و روش هاي آبکاري روز دنيا جهت حفظ سلامت نيروي کار کشور.
صيانت از نيروي کار
کار آفرينان و کارکنان واحدهاي آبکاري شايسته کار در محيطي سالم و در سطح پذيرفته شده استانداردهاي بين المللي مي باشند. از اين رو براي صيانت از نيروي کار کشور اکنون نوبت آن است که تجهيزات و خطوط تمام اتوماتيک به کمک کارگران بيايند و سلامت دستان با ارزش نيروي کار کشور براي ارتقاء اين صنعت حفظ شود.
هم صيانت از نيروي کار صنعت آبکاري و هم رسيدن به کيفيت مطلوب قطعات آبکاري شده، نيازمند استفاده از ماشين آلات و تجهيزات به روز مي باشد.
نتيجه گيري
ايران در شرف عضويت در سازمان تجارت جهاني مي باشد، از اين رو الزام به رقابت اجتناب ناپذير است. لذا توجه به کيفيت کالاهاي توليدي، براي حضور موثر و نافذ در بازار صنعت آبکاري در ايران نيز ملزم به تغييرات اساسي و حمايت همه جانبه ارگان ها و سازمان هاي مختلف و نيز همکاري صاحبان اين صنعت مي باشد.
اين تغييرات مي تواند منجر به نتايج مطلوب زير شود:
کاهش ضايعات توليدي
کاهش مصرف مواد اوليه
کاهش هزينه انرژي و زمان
صيانت از نيروي کار
کاهش آلودگي هاي محيط زيست
بهبود کيفيت پوشش
افزايش راندمان کاري
ايجاد توان رقابت در بازار بين المللي
اشتغال زايي
بالا رفتن کيفيت محصولات توليدي
امکان رقابت با بازارهاي جهاني
در نهايت با افزايش کيفيت و توان رقابت بستري مناسب جهت صادرات محصولات صنعتي کشور فراهم مي گردد، که عملا فناوري سطح (آبکاري )، صنايع کشور را براي حضور در بازار جهاني توانمند مي سازد.
اميد است با مشارکت همه دست اندرکاران صنعت آبکاري و با بهره گيري از مشارکت کشورهاي صنعتي پيشرفته در به روز نمودن صنعت توانمند ساز آبکاري به موفقيت دست يابيم.
برای اشنایی بیشتر با ارسال کننده مقاله به سایت نشریه پیام آبکار مراجعه نمایید
تصفیه پساب آبکاری به روش ترسیب شیمیایی- مهندس بقال زاده
مقدمه
غالباً پساب ایجاد شده از واحدهای آبکاری که در نتیجه شستشوی قطعات در مراحل مختلف آماده سازی سطح، آبکاری و عملیات تکمیلی ایجاد می شود با توجه به نوع فرآیند آبکاری ممکن است حاوی ترکیبات قلیایی، اسیدی، یونهای فلزی، ترکیبات کروم شش ظرفیتی، سیانیدها و ... باشد. دفع چنین پسابهایی در محیط زیست مجاز نبوده و با توجه به نوع پساب، باید عملیات خنثی سازی مناسب بر روی آن صورت گیرد تا آب تصفیه شده شرایطاستانداردجهت دفع در چاههای جذبی، اتصال به آبهای سطحی و یا مناسب برای کشاورزی گردد.
روشهای متعددی جهت سم زدایی و خنثی سازی پسابهای آبکاری وجود دارد. یکی از متداول ترین این روشها استفاده از رسوب دادن فلزات سنگین (Chemical Precipitation) توسط تزریق مواد شیمیایی (Chemical Treatment)می باشد.
در این روش از این اصل که هیدروکسید، فسفات، سولفید و برخی ترکیبات دیگر فلزات سنگین (مس، نیکل، کروم، روی، قلع، سرب، نقره، آهن و ...) در آب حد حلالیت پایینی دارند (جدول 2) استفاده کرده و فلزات سنگین را به صورت هیدرکسید، فسفات یا سولفیدشان رسوب داده و پساب پس از رسوب گیری، فیلتر کردن و تنظیم pH، تبدیل به آب قابل دفع در محیط زیست خواهد بود.
جدول1: حد حلالیت هیدروکسید و سولفید فلزات
لازم به توضیح است که مقدارحلالیت هیدروکسید، فسفات یا سولفید فلزات مختلف در pHهای مختلف متفاوت بوده (شکل 1 ) و ممکن است با تغییر pHفلز رسوب داده شده دوباره در پساب حل شود. بنابراین انتخابpHمناسب و کنترل دقیق آن در طول مرحله رسوب گیری (خصوصاً در مواقعی که چند فلز به صورت همزمان در پساب وجود دارد) ضروری است.
شکل 1: نمودار مقدار فلز با توجه به pHپساب
1- تقسیم بندی واحدهای آبکاری با توجه به نوع پساب
واحدهای آبکاری را با توجه به نوع پساب می توان به چهار گروه زیر تقسیم بندی نمود:
1.1) واحدهایی که پساب آنها فاقد ترکیبات کروم شش ظرفیتی و مواد سیانیدی است.
1.2) واحدهایی که پساب آنها حاوی ترکیبات کروم شش ظرفیتی می باشد.
1.3) واحدهایی که پساب آنها حاوی ترکیبات سیانیدی است.
1.4) واحدهایی که پساب آنها حاوی ترکیبات کروم شش ظرفیتی و مواد سیانیدی می باشد.
1-1) پسابهای فاقد ترکیبات کروم شش ظرفیتی و مواد سیانیدی
مثالی از این نوع، پساب حاصل از آبکاری روی از محلول های قلیایی بدون سیانور و به دنبال آن عملیات تکمیلی کروماته سه ظرفیتی می باشد.
در پساب حاصل از چنین واحدهایی غالباً مواد قلیایی (از مرحله چربی گیری)، اسیدی (از مرحله اکسیدزدایی) و یون فلزات سنگین نظیر روی (از مرحله آبکاری )، آهن و مس (از مرحله اکسید زدایی) و کروم سه ظرفیتی (از مرحله کروماته) وجود دارد.
جهت خنثی سازی پساب چنین واحدهایی کافی است پس از جمع آوری پساب، pHآن توسط اسید یا قلیا در محدوده مناسب رسوب فلزات سنگین (روی، کروم، آهن و مس) تنظیم شده و پس از رسوب گیری و فیلتر کردن، آب حاصله قابل دفع در محیط زیست خواهد بود. شماتیک این عملیات
در شکل زیر آورده شده است.
شکل 2: شماتیک خنثی سازی فلزات سنگین
2-1) پسابهای حاوی کروم شش ظرفیتی
مثالی از این نوع، واحدهای آبکاری کروم سخت می باشد. در چنین واحدهایی پساب حاوی مواد قلیایی (از مرحله چربی گیری)، اسیدی (مرحله اکسید زدایی)، یون فلزات سنگین مانند آهن ( از مرحله اکسید زدایی ) و کروم شش ظرفیتی (از مرحله آبکاری) می باشد.
از آنجا که کروم شش ظرفیتی را نمی توان فقط با تنظیم pHمانند آهن بصورت هیدروکسید رسوب داد لذا لازم است ابتدا کروم شش ظرفیتی را به کروم سه ظرفیتی تبدیل نموده تا بتوان با عملیات بعدی تنظیم pHدر محدوده مناسب، کروم را نیز به همراه آهن بصورت هیدروکسید کروم را سب نمود. (شکل 3)
شکل 3: مراحل سم زدایی پسابهای حاوی کروم شش ظرفیتی و واکنشهای مربوطه
همانطور که در شکل دیده می شود ابتدا پساب حاوی کروم شش ظرفیتی وارد مخزن اول (راکتور کروم) می شود. در این راکتور ابتدا pHپساب توسط pHمتر اندازه گیری شده و در صورت نیاز توسط تزریق اسید سولفوریک در محدوده 3-2 تنظیم می گردد. سپس پتانسیل اکسیداسیون –احیا (ORP)پساب توسط ORPمتر اندازه گیری شده و در صورت بالا بودن، آن را توسط تزریق مواد احیا کننده نظیر گاز SO2، محلول سولفیت سدیم یا متابی سولفیت سدیم تا حدود mV280 کاهش می دهند.
از آنجا که با تغییر pH مقدار ORPنیز تغییر می کند لذا ضروری است همواره مقدار pHدر راکتور کروم در حین فرآیند احیا ثابت نگه داشته شود.
پس از تبدیل کروم شش به سه، پساب به مخزن دوم (راکتور خنثی سازی) منتقل شده و در آنجا توسط تزریق مواد قلیایی، pHدر محدوده رسوب فلزات سنگین (غالباً 8-9) تنظیم می گردد. پس از این مرحله پساب به مخزن رسوب گیری هدایت شده و در این مخزن هیدروکسید یا دیگر ترکیبات نامحلول فلزات سنگین در ته مخزن بصورت لجن رسوب کرده و آب زلال از قسمت فوقانی مخزن خارج می شود.
جهت تسریع عمل رسوب گیری معمولاً به پساب خارج شده از مخزن خنثی سازی مواد منعقد کننده اضافه می کنند تا زمان ماند لازم در مخزن رسوب گیری کاهش یابد.
تذکر: اعداد اعلام شده برای pHو خصوصاً ORPاعداد بدست آمده در آزمایشگاه بوده و در عمل ممکن است تغییراتی در آن وجود داشته باشد.
3-1) پسابهای حاوی ترکیبات سیانیدی
غالباً در آبکاریهای مس، روی، نقره، طلا و ..... از سیانید سدیم یا پتاسیم استفاده می گردد. بنابراین پسابهای چنین واحدهایی شامل ترکیبات سیانیدی می باشد. اولین نکته در مورد این پسابها جدا سازی آنها از پسابهای اسیدی است زیرا در اثر اختلاط پسابهای سیانیدی با پسابهای اسیدی گاز سمی و کشنده HCNایجاد می شود.
معمولاً جهت خنثی سازی پسابهای سیانیدی از روش اکسیداسیون سیانید توسط تزریق گاز کلر یا محلولهای هیپوکلریت سدیم یا کلسیم استفاده می گردد. تجزیه کامل سیانید در دو مرحله صورت می گیرد (شکل 4) .
شکل 4: مراحل سم زدایی پسابهای حاوی ترکیبات سیانیدی و واکنشهای مربوطه
در راکتور اول در pHبالا (11-10) توسط تزریق مواد اکسید کننده سیانید به سیانات تبدیل می شود. کنترل این واکنش غالباً توسط ORPمتر صورت گرفته و پتانسیل انجام این واکنش در pHحدود 11-10 بیش از mV300 است.
در مرحله بعدی pHپساب تا نزدیک خنثی (5/8-5/7) توسط تزریق اسید پایین آورده شده و توسط تزریق مواد اکسید کننده سیانات به گازهای بی ضرردی اکسید کربن و نیتروژن شکسته می شود. کنترل این واکنش نیز توسط pHمتر و ORPمتر میسر بوده و در pHنزدیک خنثی سیانات در ORPبالای mV600 شکسته می شود.
همانطور که قبلاً نیز توضیح داده شد با تغییر pH، مقدار ORPنیز تغییر کرده بنابراین کنترل دقیق pHدر طول فرآیند اکسیداسیون سیانید ضروری است.
4-1) پسابهای حاوی ترکیبات کروم شش ظرفیتی و سیانید
اصول تصفیه چنین پسابهایی خارج از مطالب فوق نبوده و فقط مدیریت اختلاط آنها جهت تسهیل عملیات خنثی سازی و کاهش هزینه تصفیه پساب ضروری است.
پاره ای از این موارد عبارتند از:
هرگز پسابهای اسیدی و سیانیدی را در یک مخزن جمع آوری نکنید.
از آنجا که جهت خنثی سازی ترکیبات کروم شش ظرفیتی باید pHپساب اسیدی شود بنابراین بهتر است پسابهای حاصل از مراحل اکسیدزدایی که اسیدی هستند را با پسابهای حاوی کروم شش ظرفیتی در یک مخزن جمع آوری نمود.
جهت خنثی سازی ترکیبات سیانیدی لازم است pHپساب تا بالای 10 بالا برده شود بنابراین برای کاهش هزینه تصفیه پساب، جمع آوری پسابهای چربی گیری و مواد قلیایی با پساب حاوی ترکیبات سیانیدی در یک مخزن مفید خواهد بود.
از اختلاط پسابهایی که در اثر مخلوط کردن آنها ترکیبات کمپلکس پایدار بوجود می آید، اجتناب کنید.
نکته پایانی :
گاهی در بعضی از فرآیندهای آبکاری از مواد کمپلکس کننده خاص استفاده می شود. در چنین مواردی بهتر است پساب به صورت جداگانه جمع آوری و مطابق دستور العمل تولید کننده آن مواد، خنثی سازی روی پساب انجام گیرد.
نویسنده مقاله
کمیته محیط زیست انجمن صنایع آبکاری