تاریخچه و گسترش فرآیند فسفاته کاری
استفاده از پوششهای فسفاته برای محافظت از سطح فولادها از اواخر قرن نوزدهم شناخته شده است و در طول این مدت در بسیاری از تولیدات جهانی مثل اتومبیل، یخچال مبلمان و… مورد استفاده قرار گرفته است. نخستین ثبت موثق از پوششهای فسفاته که به منظور جلوگیری از زنگ زدن آهن وفولاد اعمال شد، اختراع آقای Ross در سال 1869 میباشد. در روش او آهن گداخته در اسید فسفریک غوطه ور شد. از آن پس این فرآیند پیشرفتهای متعددی داشته است که مهمترین آنها در جدول 1-1 آورده شده است.
جدول 1-1 گسترش فرایند فسفاتهکاری در طول تاریخ
| سال/دوره | نوع توسعه و پیشرفت فرایند |
| 1906 | فسفاته کاری آهن و فولاد بااستفاده از اسید فسفریک |
| 1908 | اعمال پوشش فسفاته با عوامل اکسنده به منظور کاهش زمان فرایند |
| 1909 | بازیابی حمام و فرموله کردن حمام فسفات روی با دمای بالا – زمان فرایند: یک ساعت |
| 1911 | فرموله کردن حمام فسفات منگنز با دمای بالا – زمان فرایند: 5/2-2 ساعت |
| 1914 | انجام فرایند با حفظ نسبت اسید کل به اسید آزاد |
| 1928 | شناسایی پوشش فسفاته به عنوان زیرلایهای برای رنگ |
| 1929 | انجام فرایند با افزودن مس به عنوان شتاب دهنده – زمان فرایند: 10 دقیقه تا یک ساعت |
| 1933 | استفاده از عوامل اکسنده مانند نیترات برای تسریع فرایند – زمان فرایند: 5 دقیقه |
| 1934 | استفاده از پوشش فسفاته در کارسرد فلزات |
| 1937 | فسفاته کاری پاششی – زمان فرایند: 90-60 ثانیه |
| 1940 | توسعه فرایند فسقاته غیر پوششی بر پایه فسفاتهای سدیم یا آمونیوم |
| 1940 | توسعه روشهای فسفاتهکاری سرد |
| 1941 | فسفاته کاری سطوح آلومینیوم با استفاده از فسفات روی و فلوریدها |
| 1943 | استفاده از محلول دی سدیم فسفات حاوی یون تیتانیوم پیش از فسفاته کاری به عنوان آماده سازی سطح |
| دهه 1950 | استفاده از پوششهای فسفاته منگنز در مقیاس زیاد به منظور نگهدارنده روغن – برای سطوح سایشی، لغزشی و… |
| دهه 1960 | استفاده از افزودنیهای خاص برای کنترل وزن پوشش |
| دهه 1960 | فرآیند پاشش در دمای 30-25 درجه سانتیگراد |
| دهه 1970 | بهینه سازی کیفیت پوشش و استفاده از تمیزکنندههای پاششی بر پایه تکنولوژی سورفکتانت |
در 30 سال اخیر نیز تلاشهای زیادی جهت بهینه کردن و اقتصادی کردن پوششهای فسفاته انجام شده است؛ از جمله استفاده از حمامهای فسفاته کاری کم دما و پایین آوردن مصرف انرژی استفاده از تکنولوژی روی کم، استفاده از افزودنیهای خاص در حمام استفاده از یون فلزات سنگین بیشتر از یک کاتیون در حمام فسفاته کاری و غیره. اخیراً انواع جدید پوششهای فسفاته از جمله پوششهای فسفاته قلع، نیکل و سرب نیز معرفی شدهاند.
واحد تحقیق و توسعه شرکت جلاپردازان
